Ekologik samaradorlik indeksi
Davlat siyosatining ekologik ta'sirini baholaydi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ekologik samaradorlik indeksi (EPI) – Yale Universitetining ekologik huquq va siyosat markazi hamda Kolumbiya Universitetining Yer tadqiqotlari axborot markazi tomonidan tuzilgan reytingdir. Reytingda atrof-muhitga dunyo davlatlaridagi munosabat darajasi keltirilgan[1].
Davlat siyosatining atrof-muhit samaradorligini miqdorlashtirish va sonli ravishda belgilash usuli hisoblanadi. Ushbu indeks 2002-yilda birinchi marta nashr etilgan Pilot Environmental Performance Indexdan ishlab chiqilgan va BMTning Ming yillik rivojlanish maqsadlarida belgilangan ekologik maqsadlarni qoʻshimcha qilish uchun moʻljallangan[2].
EPI 1999—2005-yillar oʻrtasida nashr etilgan „Saqlab qolish indeksini“ (ESI) tashkil etgan. Ikkala indeksni ham Jahon iqtisodiy forumi, Yevropa komissiyasi Qoʻshma tadqiqot markazi hamkorligida Yale universiteti (Yale atrof-muhit huquqi va siyosati markazi), Kolumbiya universiteti (Xalqaro Yer fanlari axborot tarmogʻi markazi) ishlab chiqdi. ESI atrof-muhitning barqarorligi boshqa mamlakatlar yoʻnalishlariga nisbatan baholash uchun ishlab chiqilgan. ESIni tuzgan jamoalarning eʼtibor oʻzgarishi tufayli, EPI natijalarga yoʻnaltirilgan koʻrsatkichlardan foydalanadi, keyinchalik siyosatchilar, ekologik olimlar, advokatlar va keng jamoatchilik tomonidan osonroq foydalanish mumkin boʻlgan maʼlumot koʻrsatkichi sifatida ishlaydi[3]. Global yashil iqtisodiyot indeksi (GGEI) kabi boshqa yetakchi indekslar milliy iqtisodiyotlarning ekologik, ijtimoiy va iqtisodiy dinamikasini barpo etish uchun integratsiyali oʻlchov beradi[4]. GGEI indeksning ekologik oʻlchamlari uchun EPI maʼlumotlaridan foydalangan holda, samaradorlik sektorlarining (masalan, transport, qurilish, energetika), investitsiyalar, yashil innovatsiya va iqlim oʻzgarishi sohasida milliy baholashini taqdim etadi.
2022-yil uchun tuzilgan EPI 180 mamlakatni oʻz ichiga oladi[5][6][7].