Hayvonlar tajribasi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hayvonlar sinovi, shuningdek, hayvonlar tajribasi, hayvonlarni tadqiq qilish va in vivo sinov sifatida ham tanilgan, oʻrganilayotgan xatti-harakatlar yoki biologik tizimga taʼsir
qiluvchi oʻzgaruvchilarni nazorat qilishga intiladigan tajribalardahayvonlardan foydalanishdir. Ushbu yondashuv hayvonlarning tabiiy muhitda yoki yashash joylarida kuzatilgan dala tadqiqotlariga qarama-qarshi boʻlishi mumkin. Hayvonlar bilan eksperimental tadqiqotlar odatda universitetlarda, tibbiyot maktablarida, farmatsevtika kompaniyalarida, mudofaa muassasalarida va sanoatga hayvonlarni sinash xizmatlarini koʻrsatadigan savdo obyektlarida oʻtkaziladi[1]. Hayvonlarni tekshirishning diqqat markazida sof tadqiqotdan tortib, organizm toʻgʻrisidagi fundamental bilimlarni rivojlantirishga, katta amaliy ahamiyatga ega boʻlgan baʼzi savollarga javob berishga, masalan, kasallikka davo topishga qaratilgan saʼy harakatlar turadi. Amaliy tadqiqotlarga misollar qatoriga kasalliklarni davolash usullarini sinovdan oʻtkazish, naslchilik, mudofaa tadqiqotlari va toksikologiya, shu jumladan kosmetika sinovlari kiradi. Taʼlimda hayvonlarni tekshirish biologiya yoki psixologiya kurslarining tarkibiy qismi hisoblanadi[2]. Amaliyot turli mamlakatlarda turli darajada tartibga solinadi[3].
2010-yilgi hisob-kitoblarga koʻra, tajribalarda umurtqali hayvonlarning yillik foydalanilishi (zebra baliqlaridan tortib to primatlargacha) oʻnlab milliondan 100 milliongacha[4]. Yevropa Ittifoqida umurtqali hayvonlar turlari tadqiqotda foydalanilgan hayvonlarning 93 % ni tashkil qiladi[5] va 2011-yilda u yerda 11,5 million hayvonlar ishlatilgan[6]. Birgina hisob-kitobga koʻra, faqat Qoʻshma Shtatlarda 2001-yilda tajribalarda ishlatilgan sichqon va kalamushlar soni 80 millionni tashkil etgan[7]. 2013-yilda sutemizuvchilar (sichqonlar va kalamushlar), baliqlar, amfibiyalar va sudraluvchilar birgalikda tadqiqot hayvonlarining 85 % dan ortigʻini tashkil etgani xabar qilindi.[8].