Poetik Edda
From Wikipedia, the free encyclopedia
Poetik Edda – qadimgi Norse anonim hikoyasining zamonaviy toʻplami. Bu Snorri Sturluson tomonidan yozilgan „Prose Edda“ dan farq qiladi, garchi ikkala asar ham qadimgi Norse sheʼriyatini oʻrganish uchun asos boʻlsa ham. Poetik Eddaning bir nechta turlari mavjud: 31 ta sheʼrni oʻz ichiga olgan oʻrta asrlardagi Islandiya qoʻlyozmasi, ularning orasida Codex Regius ayniqsa diqqatga sazovordir[1]. Regius kodeksi Norvegiya mifologiyasi va german qahramonlik afsonalari haqidagi eng muhim manba hisoblanadi. XIX-asr boshidan buyon Skandinaviya adabiyotiga nafaqat hikoyalari orqali, balki koʻplab sheʼrlarning dramatik sifati orqali ham kuchli taʼsir koʻrsatib keldi. Shuningdek, sheʼriy oʻlchovdagi, xususan, shimoliy tillardagi keyingi innovatsiyalar uchun ilhom manbai boʻldi, unda soʻnggi qofiyalardan mahrum boʻlgan qisqa, sxemalardan yiroq boʻlib, alliterativ qurilmalar va kuchli konsentratsiyali tasvirlarga eʼtibor qaratiladi. Regius kodeksi XIII-asrda yozilgan, ammo 1643-yilgacha, oʻsha paytdagi Skalholt yepiskopi Brynjólfur Sveinsson qoʻliga oʻtganiga qadar uning qayerda ekanligi haqida hech narsa maʼlum emas edi. Oʻsha paytda „Prose Edda“ ning turlari Islandiyada maʼlum boʻlgan, ammo olimlar bir paytlar Snorri „Prose Edda“ da keltirgan butparast sheʼrlarni oʻz ichiga olgan boshqa Edda, Elder Edda boʻlgan deb taxmin qilishdi. Codex Regius kashf etilganda, taxminlar toʻgʻridek tuyuldi, ammo zamonaviy ilmiy tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, Prose Edda birinchi boʻlib yozilgan va ikkalasi ham umumiy manba bilan bogʻlangan[2].