Sinxrotron nurlanishi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sinxrotron nurlanishi relyativistik zaryadlangan zarralar tezligiga perpendikulyar tezlanishga ( a ⊥ v ) ta'sir qilganda chiqariladigan elektromagnit nurlanishdir . U sun'iy ravishda zarracha tezlatgichlarining ayrim turlarida yoki tabiiy ravishda magnit maydonlar bo'ylab harakatlanadigan tez elektronlar tomonidan ishlab chiqariladi. Shu tarzda ishlab chiqarilgan radiatsiya xarakterli polarizasyona ega va hosil bo'lgan chastotalar elektromagnit spektrning katta qismida o'zgarishi mumkin.[1] Sinxrotron nurlanish mexanizmi astrofizikada ko’p uchraydigan effekt hisoblanadi. Ular sharoit bo’lgan hamma joyda uchraydi. Masalan: relyativistik elektronlar va magnit maydoni bo’lgan joylarda. Sinõrotron nurlanish tarqatuvchi asosiy astrofizik obúektlar qatoriga quyidagilar kiradi: relyativistik elektronlar buluti, quyoshning aktiv sohasidan chiqqan nurlar (IV va V tipdagi chaqnashlar), gigant-planetalarning magnitosferalari, galaktik disk (dециmetrli va millimetrli to’lqinda), o’ta yangi yulduzlarni chaqnashdan keyingi qoldiqlari, pulüsarlar, normal galaktikalar, radiogalaktikalar va kvazarlar
Ushbu maqolaning matni toʻliq yoki qisman avtomat tarjimadan iboratdir. Matn tezda tushunarli holga keltirilmasa ushbu maqola oʻchirilishi mumkin! Siz maqolani tuzatishga koʻmaklashishingiz mumkin. Maqola tarjimasi bilan shugʻullanmoqchi boʻlsangiz, tarjima boʻyicha tavsiyalar bilan tanishib chiqishni unutmang. Maqolaning originali koʻrsatilmagan. |
Sinxrotron nurlanishi bremsstrahlung nurlanishiga o'xshaydi, bu tezlanish harakat yo'nalishiga parallel bo'lganda zaryadlangan zarracha tomonidan chiqariladi. Magnit maydondagi zarrachalar chiqaradigan nurlanishning umumiy atamasi giromagnit nurlanishdir, buning uchun sinxrotron nurlanishi ultra relyativistik maxsus jarayon. Magnit maydonda nisbiy bo'lmagan harakatlanuvchi zaryadlangan zarralar tomonidan chiqariladigan radiatsiya siklotron emissiyasi deb ataladi.[2] Yengil relyativistik diapazondagi zarralar uchun (yorug'lik tezligining ≈85%) emissiya girosinxrotron nurlanishi deb ataladi.[3]
Astrofizikada sinxrotron emissiyasi, masalan, qora tuynuk atrofida zaryadlangan zarrachaning ultra relyativistik harakati tufayli sodir bo'ladi.[4] Qora tuynuk atrofida aylana geodeziyani kuzatib borganida, sinxrotron nurlanishi harakat ultra relyativistik rejimda bo'lgan fotosferaga yaqin orbitalar uchun sodir bo'ladi.