Tholin
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tolinlar (yunoncha tholós (tholós) „tumanli“ yoki „loyqa“ degan maʼnoni anglatadi) oddiy uglerodning quyosh ultrabinafsha nurlari yoki kosmik nurlar nurlanishi natijasida hosil boʻlgan turli xil organik birikmalardir. Tarkibida karbonat angidrid, metan, etan va koʻpincha azot bilan birgalikda suv ham mavjud. Tolinlar bir-biriga bogʻlangan boʻlinmalarning takrorlanuvchi zanjirlaridan va funktsional guruhlarning, odatda nitril va uglevodorodlarning murakkab birikmalaridan hamda ularning aminlar va fenillar kabi parchalangan shakllaridan tashkil topgan tartibsiz polimerga oʻxshash materiallardir. Tolinlar hozirgi davrda Yerda tabiiy ravishda hosil boʻlmaydi, lekin ular tashqi Quyosh tizimidagi muzli jismlar yuzasida juda koʻp miqdorda va tashqi Quyosh tizimi sayyoralari va ularning yoʻldoshlari atmosferasida qizgʻish aerozollar shaklida topilgan.
Suv mavjud boʻlganda, tolinlar prebiyotik kimyo uchun hom ashyo boʻlishi mumkin (yaʼni, hayotning asosiy kimyoviy moddalarini tashkil etuvchi jonsiz kimyo). Ularning mavjudligi Yerda va ehtimol boshqa sayyoralarda hayotning kelib chiqishiga taʼsir qiladi. Atmosferadagi zarrachalar sifatida tolinlar yorugʻlikni tarqatadi va hoyot faoliyatiga taʼsir qilishi mumkin. Tolinlar laboratoriyada ishlab chiqarilishi mumkin va odatda turli xil tuzilmalar va xususiyatlarga ega boʻlgan koʻplab kimyoviy moddalarning heterojen aralashmasi sifatida oʻrganiladi. Termogravimetrik tahlil kabi usullardan foydalangan holda, astrokimyogarlar ushbu tolin aralashmalarining tarkibini va ulardagi alohida kimyoviy moddalarning aniq xarakterini tahlil qiladilar[2].