6G

6G - Kelajakdagi Oltinchi Avlod Mobil Tarmog『i. Ingliz tilidan olingan boʻlib, "G" "Generation", yaʼni "avlod" degani. Binobarin, "Oltinchi avlod". ^[1]

Kirish

Dunyo telekommunikatsiya texnologiyalari juda tez rivojlanmoqda. Bir necha o『n yillar ichida 1G analog aloqadan boshlab 5G yuqori tezlikdagi tarmoqlarigacha yetib keldik. Endi esa ilmiy doiralar, davlatlar va yirik texnologiya kompaniyalari 6G — oltinchi avlod mobil tarmog『i haqida tadqiqotlar olib bormoqda. 6G 2030-yillarda keng joriy etilishi kutilmoqda va u faqat tezlikni oshirish emas, balki butun dunyo axborot infratuzilmasini yangi bosqichga olib chiqishi kutilmoqda.^[2]

6G nima?

6G — bu 5G texnologiyasidan keyingi mobil aloqa standarti bo『lib, yuqori chastotalarda (teraherts diapazonida) ishlash imkoniyatiga ega. Uning asosiy maqsadi:

Ultra yuqori tezlik: 1 Tbps (terabit per sekund) gacha.

Minimal kechikish: 0,1 millisekund atrofida.

Global ulanish: sun』iy yo『ldosh, yer usti tarmoqlari va IoT qurilmalarini yagona ekotizimda bog『lash.

Sun』iy intellekt integratsiyasi: 6G tarmog『ining o『zi AI orqali boshqariladi.^[3]

1G dan 6G gacha bo『lgan rivojlanish

6G』ni to『liq tushunish uchun avvalgi avlodlarni eslash kerak:

• 1G (1980-yillar) – faqat analog ovozli qo『ng『iroqlar.

• 2G (1990-yillar) – SMS va raqamli aloqa.

• 3G (2000-yillar) – internetga kirish, video qo『ng『iroqlar.

• 4G (2010-yillar) – yuqori tezlikdagi mobil internet, video oqim.

• 5G (2020-yillar) – IoT, avtonom mashinalar, AR/VR imkoniyatlari.

• 6G (2030-yillar) – 「raqamli universum」: odam-mashina-obyektning yagona ekotizimi.^[4]

6G texnik imkoniyatlari

6G avlodining asosiy texnik jihatlari:

1. Tezlik – 1 Tbps gacha, bu 5G dan yuzlab barobar tez.

2. Kechikish – 0,1 ms, deyarli real vaqtda muloqot.

3. Chastota diapazoni – 100 GHz – 3 THz oralig『i.

4. Massive IoT qo『llab-quvvatlash – trillionlab qurilmalarni bog『lash imkoniyati.

5. Energiya samaradorligi – 「green network」, ya』ni kam energiya sarfi.

6. AI asosli boshqaruv – avtomatik optimizatsiya va resurs taqsimlash.^[5]

6G ning qo『llanish sohalari

6G faqat tez internet emas. U ko『plab yangi imkoniyatlarni ochadi:

• Golografik muloqot – odamlar 「real」 shaklda ko『rinib gaplashishi.

• Metaverse va AR/VR – virtual olamlar yuqori aniqlikda.

• Avtonom transport – o『zini boshqaruvchi mashina, dron va poyezdlar.

• Tibbiyot – masofadan operatsiya, robot-xirurgiya.

• Aqlli shaharlar – barcha sensorlar, kameralar, energiya tizimlari yagona tarmoqqa ulanadi.

• Kvant internet bilan integratsiya – maksimal xavfsizlik va shifrlash.^[6]

Dunyo davlatlari va kompaniyalar faoliyati

Bugungi kunda 6G bo『yicha poyga boshlangan.

• Xitoy: Huawei va ZTE 6G sun』iy yo『ldoshlarini orbitaga uchirdi.

• AQSh: AT&T, Qualcomm va NASA tadqiqot olib bormoqda.

• Yevropa: Nokia, Ericsson 6G tadqiqot markazlarini tashkil etgan.

• Janubiy Koreya: Samsung 2028-yildan tijoratga chiqarishni rejalashtirmoqda.

• Yaponiya: NTT DoCoMo 6G bo『yicha keng qamrovli strategiya ishlab chiqmoqda.

^[7]

6G ning afzalliklari

1. O『ta yuqori tezlik va deyarli nol kechikish.

2. Haqiqiy global internet qamrovi.

3. Tibbiyot, ta』lim, transport, mudofaa sohalarida inqilob.

4. Kvant texnologiyalar va sun』iy intellekt bilan uyg『unlashuv.

5. Ijtimoiy hayotni to『liq raqamlashtirish imkoniyati.^[8]

Muammolar va xavflar

• Lekin 6G bilan birga jiddiy muammolar ham keladi:

• Infratuzilma qimmatligi – milliardlab dollarlik sarmoya talab qiladi.

• Energiya iste’moli – yuqori chastota antennalari ko『p elektr talab qiladi.

• Sog『liq xavfi – teraherts to『lqinlarning inson tanasiga ta’siri hali to『liq o『rganilmagan.

• B Xavfsizlik muammolari – IoT qurilmalari orqali kiberxavflar ortadi.

• Raqamli tafovut – qoloq davlatlar 6G』dan uzoqda qolishi mumkin.^[9]

6G va jamiyat kelajagi

6G oddiy texnologiya emas, u butun insoniyat hayot tarzini o『zgartirishi mumkin. Masalan:

Ta』lim – dunyoning istalgan joyida 「jonli」 3D darslarda qatnashish.

Mehnat bozori – ko『plab sohalar avtomatlashtiriladi, yangi kasblar paydo bo『ladi.

Ijtimoiy hayot – odamlar virtual olamda uchrashadi, ishlaydi va o『qiydi.^[10]

Geosiyosat – 6G bo『yicha yetakchilik davlatlar o『rtasida raqobatni keskinlashtiradi.^[11]

Xulosa

6G — bu insoniyatning raqamli kelajagi sari keyingi qadamidir. U tezlik, ishonchlilik va global qamrov orqali barcha sohalarga ta’sir ko『rsatadi. Biroq, xavfsizlik, infratuzilma va ijtimoiy tafovut kabi muammolarni hal etish talab etiladi.

2030-yillar boshida 6G hayotimizning ajralmas qismiga aylanadi. U orqali insoniyat yanada chuqurroq raqamli universumga qadam qo『yadi.^[12]

Yana qarang

{chala}

Havolalar

^[13]