Telamon

Telamon (qadimgi yunoncha: Τελαμών — aslida „tashuvchi「, τληναι — chidamli, qatʼiyatli, sabrli soʻzidan) — qadimgi yunon mifologiyasida^[1] Eak va Endeidaning oʻgʻli (yoki Ferekidga koʻra, Aktey va Glavkaning), Peleyning ukasi, Ayaks Bolshoy, Tevkr Telamonid va Trambelningning otasi; shuningdek, Miltiadning afsonaviy ajdodi. Salamin orolining qiroli. „Iliada「 va „Odisseya「 da (XI 468) qayta-qayta eslatib oʻtilgan. Uning usmi „telamon「 — minora qalqoni uchun kamar nomi, shuningdek, „qoʻllab-quvvatlash, tayanch「 degan maʼnoni anglatadi^[2][3].

Argonavt, akasi^[4] bilan kamon eshkaklarida, chap port tomonda oʻtirgan^[5]. Peliyning soʻzlariga koʻra, dafn marosimida u disk uloqtirishda gʻalaba qozongan^[6]. Kalidon ovining aʼzosi^[7].

Peley bilan birgalikda u onasining gapiga kirib, ukasi Fokni oʻldirdi, natijada Salamisga Kenxreyga qochishga majbur boʻldi, u uni jinoyatdan tozalab, Salamins qirolligining vorisi qildi. Ukasi Fokni oʻldirgani uchun otasi tomonidan Eginadan surgun qilingan^[8]. Salaminda joylashib, Peribeyaga (Alkafoyning qizi^[9]) uylanadi, oʻgʻli Eant tugʻiladi. U dengiz qirgʻogʻida turgan holda Fokni oʻldirish haqidagi ayblovlardan oʻzini himoya qildi^[10].

Troyani Gerakl qamal qilganda, Telamon birinchi boʻlib otasi Eak tomonidan qurilgan devorga^[11] chiqdi. Uning jasoratiga hasad qilgan Gerakl qilich bilan Telamonga otildi. Ammo Telamon oʻzini himoya qilmay, Gerakl Kallinikga (Gʻolibga) qurbongoh qurayotganini tushuntirib, tosh yigʻishni boshladi. Oʻljani taqsimlashda u qirol qizi Gesionani mulk qilib oldi. Gerakl unga Gesionani xotini qilib berdi, undan Tevkr tugʻilgan^[12][13].

Geraklning amazonkalar bilan urushida qatnashgan^[14]. Versiyaga koʻra, u Geraklning Elidaga yurishida vafot etgan va Aroaniya (Arkadiya) daryosi boʻyida dafn etilgan^[15]. Kengroq tarqalgan versiyaga koʻra, u Troyan urushidan omon qolgan.

Esxilning „Salaminiya ayollari「, Enniyning „Telamon「 tragediyalarining bosh qahramoni.

Telamon va Ayaks Salamisning homiylari sifatida hurmatga sazovor edi. Miloddan avvalgi 480-yilgi dengiz jangi arafasida yunonlar ibodatda ularni yordamga chaqirishdi.