Utair

UTair (ruscha: ОАО «Авиакомпания «ЮТэйр») — bosh ofisi Xanti-mansiysk aeroportida joylashgan Rossiya aviakompaniyasi^[3]. Utairning Surgut va Vnukovo xalqaro aeroportlarida ham markazlari mavjud. Aviakompaniya Gʻarbiy Sibir boʻylab neft va gaz sanoatini qoʻllab-quvvatlash uchun rejalashtirilgan ichki va baʼzi xalqaro yoʻlovchilar xizmatlarini, rejali vertolyot xizmatlarini va doimiy qanotli samolyotlar va vertolyotlar bilan keng charter reyslarini amalga oshiradi.

Utair

IATA ICAO Identifikatori UT[1] UTA[2] UTAIR[1]
Tashkil topgan	1967-yil fevral (Aeroflot tarkibida) 1991-yil
Baza aeroporti	Vnukova xalqaro aeroporti Surgut xalqaro aeroporti
Park hududi	63
Parvoz yoʻnalishlari	72
Bosh qarorgohi	Xanti-mansiysk, Rossiya
Muhim shaxslar	Andrei Martirosov, Bosh ijrochi direktor[1] Igor Petrov, Moliyaviy direktor
Sayti	https://www.utair.ru/

UTairning Tupolev 134 samolyoti

1967-yilda Aeroflot aviakompaniyasi tomonidan tashkil etilgan va hozirda Markaziy Osiyo, Janubiy Osiyo, Janubi-Sharqiy Osiyo, Gʻarbiy Osiyo va Yevropaning 72 ta yoʻnalishlariga har kuni toʻgʻridan-toʻgʻri reyslarni amalga oshiradi.

UT Air Aviation bosh ofisi Xanti-Mansiyskda (Rossiya) joylashgan va Xanti-Mansiysk aeroporti,Surgut xalqaro aeroporti,Siktyvkar aeroporti, Vnokova xalqaro aeroporti, Domodedovo xalqaro aeroporti, Reschino xalqaro aeroporti va Novibarsk aeroportlari bu markazlar hisoblanadi. aviakompaniya keladi. Utair aviaparkida hozirda 115 ta yoʻlovchi samolyoti mavjud. Ushbu kompaniyaning aktsiyalari,Moskva fond birjasi qoshida sotiladi.

Tarixi

UTairning eski logotipi.

1967-yil fevral oyida Gʻarbiy Sibirda tez rivojlanayotgan neft va gaz sanoatining transport ehtiyojlarini qondirish uchun Aeroflot Tyumen direksiyasi tashkil etildi^[4]. Aeroflot tashkilotining parchalanishidan soʻng, 1991-yilda Aeroflot Tyumen direksiyasi oʻrnida Tyumenaviatrans aviatsiya (TAT) tashkil etilgan^[5]. TAT 2002-yilda UTair nomini qabul qildi^[5]. Aviakompaniya aksiyadorlari safida Xanti-Mansiysk tumani maʼmuriyati (23%), Surgut shahri maʼmuriyati (19%), rus aksiyadorlari va kompaniyalari (33%), Rossiya Federatsiyasi (2%) va xususiy xorijiy investorlarga (20%) bor.

2010-yil oktyabr oyida Utair oʻzining Tupolev Tu-134 parkini Sukhoi Superjet 100 bilan almashtirishni rejalashtirayotganini eʼlon qildi^[6] Dekabr oyida UTair 2013-yilda 24 ta samolyotni ishga tushirish uchun rasman buyurtma berdi^[7]. Shuningdek, 2010-yilda aviakompaniya Tu-154 samolyotiga tyumenlik arbob Boris Evdokimovich Sherbina nomini berdi^[8].

2014-yil noyabr oyida Utair moliyaviy qiyinchiliklarga duch keldi va obligatsiyalar toʻlay olmadi^[9]. 2015-yil aprel oyida Utair moliyaviy qiyinchiliklar tufayli 50 dan ortiq samolyotlar parkini qisqartirishini eʼlon qildi^[10]. Shuningdek, u 24 ta Suxoi Superjet 100 samolyotiga buyurtmani bekor qildi^[11]. Bir necha hafta oʻtgach, uning mintaqaviy aviakompaniyasi UTair Express oʻz faoliyatini toʻxtatdi^[12].

2015-yil dekabr oyida Utair oʻzining Azur Air shoʻba korxonasini bir necha hafta oldin UTair-Ukrainani sotib olgan Turkiyaning Anex Tourism Group sayyohlik kompaniyasiga sotgani eʼlon qilindi^[13]. 2017-yil 31-oktabrda Utair oʻzining rebrendingini eʼlon qildi va nomini „UTair Aviation“ dan „Utair“ ga oʻzgartirdi^[14].

2022-yil 8-aprelda AQSh Savdo vazirligi Aeroflot, Aviastar, Azur Air, Belavia, Rossiya va Utairning AQShda ishlab chiqarilgan samolyotlarida parvozlarni chekladi. Aftidan, AQSh intellektual mulkka egalik huquqini qaytarib olmoqchi^[15]. 16-iyun kuni AQSh sanksiyalar rejimining buzilishi aniqlanganidan keyin oltita aviakompaniyaga nisbatan cheklovlarni kengaytirdi. Cheklovlarning taʼsirida samolyot parkining Amerikada ishlab chiqarilgan qismini yerda qoldirish hisoblanadi^[15] .

Utair parvoz yoʻnalishlari

Kodshering shartnomalar

Utair quyidagi aviakompaniyalar bilan kodshering shartnomalari tuzgan^[16]:

• Azerbaijan Airlines;
• FlyOne^[17];
• NordStar Airlines;
• RusLayn^[18];
• Turkish Airlines^[19]

Aviaparki

Aviakompaniya libosida bezalgan Utair Boeing 737-400

Utair — Boeing 767-200ER samolyotining dunyodagi soʻnggi operatorlaridan biri (aviakompaniyaning eski logotipida).

Aviaparkining joriy holati

2022-yil iyul holatiga koʻra, Utair magistral parki quyidagi samolyotlardan iborat (vertolyotlar va shoʻba kompaniyalarning samolyotlaridan tashqari)^[20]:

Samolyot rusumi	Xizmat qilgan muddati	Buyurtmalar	Yoʻlovchilar				Eslatmalar
			B	E	Jami	Manba
ATR 72-500	15	—	—	70	70	[21]
Boeing 737-400	6	—	6	144	150	[22]	Xususan, Boeing 737 Classicning ishlab chiqarilgan eng oxirgi rusumi RA-73069 / MSN 28478ni oʻz ichiga olgan[23]
Boeing 737-500	30	—	8	108	116	[24]
			—	126	126
Boeing 737-800	9	—	8	165	173	[25]
Boeing 767-200ER	3	—	—	249	249	[26]
Jami	63	30

Faoliyatini toʻxtatgan samolyotlari

Utairning Tupolev Tu-154M rusumli sobiq samolyoti

Aviakompaniya ilgari quyidagi samolyotlardan foydalangan^[27]:

Samolyot rusumi	Faoliyatini boshlagan yili	Faoliyatini tugatgan yili	Eslatmalar
Airbus A321-200	2013	2015	Utair aviaparkidagi yagona Airbus samolyoti
Antonov An-24	1993	2014
ATR 42-300	2005	2014
Bombardier CRJ100LR	2010	2014
Bombardier CRJ200LR	2010	2014
Boeing 757-200	2010	2015
Boeing 767-300	2014	2015
Tupolev Tu-134	1999	2014
Tupolev Tu-154M	1992	2014	Ushbu turdagi samolyotlardan foydalangan eng soʻnggi rus aviakompaniyalaridan biri
Yakovlev Yak-40	1992	2012
Yakovlev Yak-42	2006	2013

Baxtsiz hodisalar va falokatlar

• 2007-yil 17-martda UTair aviakompaniyasining 471-reysi, Tupolev Tu-134 samolyoti Samaraga halokatga uchradi, natijada 7 kishi halok boʻldi va 26 kishi jarohatlandi^[28].

• 2008-yil 2-iyulda Utair Mi-8 vertolyoti Yamal yarim orolida qulab tushdi, bortda 9 kishi halok boʻldi va 7 kishi yaralandi^[29].
• 2010-yil 16-yanvarda VQ-BAC ro‘yxatiga ega Utair Boeing 737-500 samolyoti Vnukovo xalqaro aeroportiga qo‘nayotganda uchish-qo‘nish yo‘lagidan chiqib ketdi va burun g‘ildiragi yiqilib tushganda jiddiy shikastlangan^[30].
• 2011-yil 20-dekabrda Utair Mil Mi-26T vertolyoti Gʻarbiy Sibirdagi neft koniga qulab tushdi, natijada bir kishi halok boʻldi. Utair ushbu hodisadan soʻng barcha Mil Mi-26T vertolyotlarini yerdan toʻxtatdi^[31].
• 2012-yil 2-aprel kuni VP-BYZ nomi bilan roʻyxatdan oʻtgan UTair 120-reysi, ATR 72-200 rusumli samolyoti Gʻarbiy Sibirning Tyumen shahriga xizmat koʻrsatuvchi Roshchino xalqaro aeroportidan Surgut xalqaro aeroportiga parvoz qilayotganda taxminan 1.4 nautical mile (2.6 km; 1.6 mi) masofada qulab tushdi. Samolyot bortida 39 yoʻlovchi va 4 ekipaj aʼzosi boʻlgan. Bugungi kunga qadar ogʻir jarohatlar va kuyishlar bilan tirik qolgan 10 kishi tasdiqlangan^[32].
• 2012-yilning 4-iyulida Utair tomonidan neft va gaz kompaniyasiga tegishli vertolyot Lensk aeroportining uchish-qo‘nish yo‘lagidan taxminan 4 kilometr uzoqlikdagi chekka hududda qulab tushdi. Bir necha soatdan keyin vayronalar topildi va uchta jasad topildi, toʻrtinchi odam halok boʻlgan deb taxmin qilingan. Oʻsha paytda hodisa sababi maʼlum emas edi, biroq Utair barcha samolyotlarni Lensk aeroportida yonilgʻi bilan taʼminlash sifati boʻyicha tekshiruv oʻtkazilgunga qadar parvozdan oldi^[33].
• 2018-yil 4-avgust kuni Utairga tegishli MI-8 vertolyoti Krasnoyarsk o‘lkasidagi Igarka shahridan 180 km uzoqlikda qulab tushdi va bortdagi 18 kishi halok bo‘ldi^[34].
• 2018-yil 1-sentabr kuni Vnukovodan 164 yo‘lovchi va 6 ekipaj aʼzosi bilan parvoz qilayotgan Utairning 579-reysli Boeing 737-800 samolyoti Sochiga qo‘nayotganda uchish-qo‘nish yo‘lagidan chiqib ketdi va yonib ketdi, 18 kishi jarohatlandi^[35].
• 2020-yil 9-fevral kuni Utair aviakompaniyasining 595-reysi, Moskvaning Vnukovo xalqaro aeroportidan ichki reysni amalga oshirayotgan Boeing 737-500 samolyoti qo‘nish moslamasi qulashi oqibatida Rossiyaning Usinsk aeroportiga avariya holatida qo‘ndi^[36]. Barcha 100 yoʻlovchi va ekipaj hodisadan omon qolgan^[37].