Programa Sputnik

El programa Sputnik (in ruso : Спутник^?, let. "conpagno de viajo" o "satèłite")^[1] ła ze sta na sèrie de mision spasiałi sensa èsari umani promoveste da l'Union Soviètega inte ła fine dei ani sincuanta finałizae al pozisionamento in òrbita de satèłiti artifisałi. Ufisalmente el zera el nome dei veìcułi spasiałi de łe prime tre mision - Sputnik 1, Sputnik 2 e Sputnik 3 – mentre łe sucesive dezignasion, cofà Sputnik 4 o Sputnik 5, łe zera stae atribuie dal mondo osidentałe ponesto-ché in chel tenpo no i zera conosesti i nomi orìzenałi sovièteghi.^[2]

Programa Sputnik
Stato orizenàrio	Union Soviètega
Status	Finałizà
Història del programa
Durada	1957 — 1961
Mision	Sputnik 1 (it) Sputnik 2 (it) Sputnik 3 (it) Sputnik 4 (it) Sputnik 5 (it) Sputnik 7 (it)    Venera 1 (it) Sputnik 6 (it) Sputnik 9 (it) Sputnik 10 (it)

El programa el ga portà el lanso del primo satèłite de ła istòria de l'omo, el Sputnik 1, avegnesto inte el 4 de otobre del 1957, e el ghea dazesto scumìsio a l'època de l'esplorasion spasiałe. Tuti i Sputnik i vegnea metesti in òrbita dal razo vetore R-7 (Semërka), orizenariamente projetà par fini bèłeghi.

Rèplega del Sputnik 1

Satèłiti artifisałi

Ufisalmente denomenai Sputnik

• Sputnik 1 – lansà inte el 4 de otobre 1957, primo satèłite artifisałe de ła stòria.^[3]
• Sputnik 2 – lansà inte el 3 de novenbre 1957 co drento el can Laika
• Sputnik 3 – lansà inte el 15 de majo 1958 al secondo tentativo

Altri satèłiti artifisałi conosesti cofà Sputnik in osidente

• Sputnik 4 (Korabl'-Sputnik 1): lansà inte el 15 de majo 1960
• Sputnik 5 (Korabl'-Sputnik 2): lansà inte el 19 de agosto 1960 co drento 2 cani, 40 sorzi, 2 pantegani e na varietà de piante
• Sputnik 6 (Korabl'-Sputnik 3): lansà el 1º de disenbre 1960
• Sputnik 7 (Tjažëlyj-Sputnik 4) e Sputnik 8 (Tjažëlyj-Sputnik 5): i zera in realtà łe piataforme de lanso orbitałi de łe prime du sonde del programa Venera
• Sputnik 9 (Korabl'-Sputnik 4): lansà inte el 9 de marso 1961 co drento un can e un manichin
• Sputnik 10 (Korabl'-Sputnik 5): lansà inte el 25 de marso 1961 co drento un can e un manichin

Dal 1962 i sovièteghi i ghea tacà de łe sperimentasion de satèłiti artifisałi che i łi ghea ciamà zeneregamente Cosmos, ma i osidentałi i ghea continuà par un serto perìodo co ła vècia denomenasion, drio ła cual, par ezénpio, anca el Cosmos 1 el ze sta ciamà Sputnik 11 e cusita el se ghea vesto anca par łe sucesive sete mision del projeto Cosmos. Łe zera stae denomenae inpropiamente Sputnik anca racuante sonde spasiałi sovièteghe che łe ghea falio el fin de ła mision; l'ùltema de ste cuà ła ze sta el Sputnik 25, sonda destinada a l'esplorasion de ła Luna, che no ła zera sta parò bona de dasar l'òrbita terestre co bon èzito.