Turchìa

Ła Turchìa, ufisialmente Republica de Turchìa (in turco Türkiye Cumhuriyeti), l'è un Stato transcontinental, a cavało tra Axia e Europa^[24].
Ła Turchìa ła confina a nord-ovest coła Grecia e ła Bulgaria, a nord-est coła Zorzania, a est col'Armenia, l'Azerbaigian e l'Iran, a sud-est col'Iraq e a sud coła Siria.

Turchìa

Türkiye Cumhuriyeti (tr) Türkiye (tr)
Bandiera
Ino	İstiklâl Marşı (12 de marso del 1921)
Bomò	«Yurtta sulh, cihanda sulh» «Heddwch gartref, heddwch yn y byd»
Pozision
39°N 36°E39°N, 36°E
Continente	Asia e Europa
Capitałe	Angora (1923–)
Popołasion
Totałe	85 372 377 (2023)
Densità	108,95 hab./km²
Caze abitae	26 075 365 (2022)
Zènaro	41 164 975 (%48,2)   (%48,5) 41 414 465
Demònemo	turca, turche, turchi, turco
Idioma	turco
Speransa de vita	78 (2022) 2 (2021)
Taso de suicìdio	2,3 (2019) 4,01 (2010) 3,61 (2011) 4,37 (2012) 4,27 (2013) 4,11 (2014, 2018) 4,03 (2016) 3,94 (2017) 4,21 (2019) 4,45 (2020) 4,98 (2021) 4,96 (2022) 4,76 (2023) 4,15 (2015) Eror d'espresion: "<" no reconosesto.Eror d'espresion: "br" no reconosesto. (2022)
Putełi no scołarizai	1 378 723 (2014) −37 547 (2013)
Zeografia
Parte de	Balcani, Àzia Osidentałe, Mèdio Oriente, conca del Mediteràneo, conca del Mar Nero e Eoràzia
Àrea	783 562 km²[1]
Bagnà da	mar Mediteràneo, Mar Moro, Mar Ezeo e Mar Levantin
Ponto pì alto	Ararat (5 137 m)
Ponto pì baso	Mar Moro (0 m)
Rente a	Sìria   Bulgaria (1923–)   Gresa (1923–)   Iran (1923–)   Iraq (1932–)   Liga Àraba (1945–)   Union Eoropea (1981–)   Zeòrza (1991–)   Armènia (1991–)   Azerbaijan (1991–)
Prima mesion documentada	Inpero Otoman[2]
Organizasion pułìtega
Forma de goerno	stato unitàrio e repùblega presidensiałe
Òrgano ezecutivo	sistema politico de ła Turchìa (it)
Òrgano lejislativo	Asenblea Nasionałe de Turchìa
Presidente de ła Turchia	Recep Tayyip Erdoğan (28 de agosto del 2014)
Presidente de ła Turchia	Recep Tayyip Erdoğan (24 de zugno del 2018)
Ìndaze de Democrasia	4.35/10
Menbro de	Organizasion par ła Cooperasion e Desviłupo Econòmego, Consejo d'Eoropa, Organizasion mondiałe del comerso, G20, Cooparasion Econòmega del Mar Nero, Organizasion de łe Nasion Unìe, NATO, Organizasion par ła Seguresa e Cooperasion inte l'Eoropa, Banca Internasionałe par ła Recostrusion e Desviłupo, Asociasion Internasionałe del Desviłupo, Corporasion Finansiària Internasionałe, Organismo Multilaterałe de Garansia dei Investimenti, Sentro Internasionałe de Regołamento de Difarense Rełasionae ai Investimenti, Banca Africana del Desviłupo[3], Banca Aziàtega del Desviłupo, Grupo Austràlia, Organizasion de ła Confarensa Islàmega[4], Union Eoropea dei Pagaminti, Union Africana - Oparasion Ibrida de łe Nasion Unie a Darfur, EUROCONTROL, Tratà dei Siełi Verti, Rezime de Controło de ła Tecnołozia dei Mìsiłi[5], Interpol[6], Grupo de Fornidori Nucleari[7], Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe[8], Sentro de Coordenamento de Movimenti Eoropei[9], Organizasion Idrogràfega Internasionałe[10], Ajensia Internasionałe de l'Enerzia[11], UNESCO[12], Grupo de Oservasion de ła Tera, Union Postałe Universałe[13], Union Internasionałe de Tełecomunicasion[14], Organizasion Meteorołòzega Mondiałe[15], Organizasion mondiałe de ła sanità[16], MIKTA, Organizasion de Stati Turchi, Sentro Internasionałe par el Desviłupo de Pułìteghe Migratòrie, Organizasion Mondiałe de łe Dogane[17] e Tratà de No-Prołifarasion Nucleare[18]
Economia
PIL nomenałe	819 034 484 303 $ (2021)
Persentuałe IVA	20 %[19]
Ìndaze de desviłupamento oman	0,838[20]  (2021[20] )
Moneda	lira turca
Banca sentrałe	Banca Sentrałe de ła Repùblega de Turchìa
Taso de dezocupasion	9 %[21]
Coefisente de Gini	41.9/100
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1	TR TUR 792
Còdaze de matricołasion	TR
Fuzo oràrio	UTC+3 Eoropa/Istanbul Àzia/Istanbul
Domìnio de primo liveło	.tr
Prefiso tełefònego	+90[22] e +36[22]
Tełèfono d'emerzensa	112 (połisia, ponpiero, gendarmeria (it) , Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (en) , Sahil Güvenlik (it) , General Directorate of Forestry (en) , traffic police (en) ) 177 (inséndio forestałe)
Còdaze NUTS	TR
Preza ełètrega	tipo F (schuko)[23] e Europlug[23]
Istòrego
← Inpero Otoman (1922)
Sito web	turkiye.gov.tr

Zeografia

Ła se stende su na superfice de 780 580 km².
El so teritorio el ciapa drento ła parte estrema orientałe de ła Tracia, in Europa, e ła penixola del'Anatolia in Axia.
L'è çircondà a sud dal Mar Mediteraneo, a ovest dal Mar Egeo, a nord-ovest dal Mar de Marmara e a nord dal Mar Negro.

Zeografia połitega

Divixion aministrative

Par savèrghene de pì, vardarse anca ła voze Province de ła Turchia.

Ła Turchìa l'è divixa in 81 province (İller).

Cavedal e altre sità

• 
  Eskişehir
• 
  Antalya
• 
  Alania
• 
  Diyarbakir

Ła capitałe l'è Ankara, una de łe tre sità turche piesè grande insieme con Smirne (in turco İzmir), e Istanbul, che l'è ła pi granda metropołi del paexe, e anca el çentro industriałe e commerciałe pi grando.

Internasionał

Ła Turchìa l'è menbro de ła NATO dal 1951, e ła gà fato domanda de 'ndar ne l'Union Europea, ma no se sa gnancora quando ła podarà entrar.

Demografia

In tel'ultimo censimento (2002) l'è risultà verghe na popołasion de 67 308 928 àneme, quaxi tuti de rełigion musulmana; ghè anca de ła picole minoranse cristiane (soratuto ortodose, ma anca catołiche) e ebraiche, mentre l'ateismo l'è poco praticà.

Łengua

Ła łengua ufiçiałe l'è el turco, ma ghè anca un mucio de minoranse lenguistiche.

Economia

El scheo ufiçiałe l'è ła lira turca.

Cultura

Intra łe personałità xe da ricordar Mustafa Kemal Atatürk.

Gałeria de someje

• 
  monte Sifan
• 
  fiume Cuzulurmac
• 
  panorama de Bursa
• 
  sito de Pamucałe, patrimonio ONUESC