Jerevan

Jerevan vai Erevan (armen.: Երևան [jɛɾɛˈvɑn]) om Armenijan pälidn da kaikiš suremb lidn. Se om valdkundan ižandusen, politikan da opendusen keskuz, eriline region.

Jerevan
Երևան

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Armenii
Eläjiden lugu (2023)	1,098,900 ristitud
Pind	223,28 km²
Pämez'	Tigran Avinän (reduku 2023—, Տիգրան Ավինյան)
Telefonkod	+374−10
Aigvö	UTC+4

Lidnan transportine kart (2012)

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud Urartun Argišti I-caril vl 782 edel m.e. kuti Erebuni-lidnuz. Lidn da sen ümbrišt oliba sodoiden predmetaks paksus. Vn 1679 kezakus luja manrehkaiduz (6,4 vai 8 magnitudanke) mureni lidnan i sen ümbärdajiden žiloiden äjid pertid, letihe tošti erasid-se sauvusid 1690-nzile vozile. Vl 1828 mülütihe lidnad Venäman imperijha. Vl 1902 raudte ühtenzoiti lidnad Tiflisanke, vl 1908 — Persijanke. Vn 1918 semendkuspäi Erivan' šingotaškanzihe teravas Armenijan Tazovaldkundan pälidnaks. Vspäi 1936 lidnan oficialine nimi om nügüdläižikš.

Valdkundan kogosüdäiproduktan kaks' videndest tegese pälidnas. Jerevan šingotase kaikenvuiččel sömtegimištol (leib- i maidproduktad, konditerižed tegesed, mineraližiden veziden pakuitez, vinan, konjakan i oluden eksportižed tegimed, kaks' tabakfabrikad), kivivoinümbriradmižel, alüminijantegimel, teraztegesiden pästandal, räzinan i plastmassan tehmižel, sauvondmaterialiden pästandal (kiven ümbriradmine, putegesed i furnitur), tekstil'tegimištol (sobad, ekipiruind, kourad), juvelirtegesiden edheotandoil i časuiden tegimel. Lidn om Armenijan bankkeskuz, birž radab vspäi 2001 (Armenia Securities Exchange, AMX).

Geografijan andmused

Jerevan-regionan sijaduz valdkundas vn 2011 kartal

Lidn sijadase valdkundan päivlaskmas, Razdan-jogen randoil (armen.: Հրազդան Hrazdan, Kuran oigedpol'ne bassein), 865..1390 m korktusil valdmeren pindan päl.

Klimat om kontinentaline pol'letetazangišton kuivahk. Se om päivoikaz kezaaigan, pil'vekaz tal'vel. Voden keskmäine lämuz om +12,6 C°, kezakun-elokun +23,1..+26,8 C°, tal'vkun-uhokun 0..−3,5 C°. Ekstremumad oma −28,2 C° (tal'vku) i +43,7 C° (heinku). Kezaaigan minimum om +3,7 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +20 C° (tal'vku). Ei olele haloid sügüz'kus. Paneb sadegid 363 mm vodes, enamba keväz'kus-semendkus (47..60 mm kus) i redukus (51 mm), vähemba elokus-sügüz'kus (10 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 41..46 % röunoiš kezakus-sügüz'kus, 68..77 % kül'mkus-uhokus.

Tobmuz

Lidnan 12 rajonad (2020)

Jerevan jagase kaks'toštkümneks nimitadud administrativižeks rajonaks.

Edeližed lidnan pämehed oma Gračja Sarkisän (Հրաչյա Սարգսյան, tal'vku 2021 — keväz'ku 2023), Aik Marutän (Հայկ Մարության, reduku 2018 — tal'vku 2021), Taron Margarän (kül'mku 2011 — heinku 2018).

Eläjad

Vodele 1979 lidnan ristitišt ületi millionad i oli 1,030,969 eläjad. Vn 2011 Armenijan rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1,060,100 ristitud, Armenijan kaks' videndest, vn 2021 — 1,092,800 ristitud. Kaik 1,075,100 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 1,201,500 eläjad vl 1989. Läz 1,4 mln eläjid om ezilidnoidenke (2001).

Eläjiden enamba 95 % oma armenijalaižed i hristanuskojad.

Kaik kahesatoštkümne üläopendusen aluzkundad ratas lidnas. Znamasine om Jerevanan valdkundaline universitet^[1] (armen.: Երևանի պետական համալսարան Jerevani petakan hamalsaran, alusenpanend 1919, 19,5 tuh. üläopenikoid 19 fakul'tetal).

Transport

Lidnan transportkart (2007)

Avtobusad, trolleibusad, metropoliten (vspäi 1981, üks'jäine jono kümnenke stancijanke, 12 km raudted) i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Lidnelektrojonused ühtenzoittas ezilidnoidenke Jerevan-, Kanaker- (pohjoižes) i Masis- (ezilidnas) stancijoiden kal't. Vspäi 2004 tramvaiverk i funikulör oma sauptud.

Rahvahidenkeskeine civiline Zvartnoc-lendimport^[2] (EVN / UDYZ, 5,05 mln passažiroid vl 2023) sijadase kaks'toštkümnes kilometras päivlaskmha lidnan keskuzpalaspäi ani Jerevanan röunan taga. Tehtas reisid Evropan, Venäman i Lähižen Päivnouzmman lidnoihe. Toine soda- da civiline Erebuni-lendimport (armen.: Էրեբունի, UDYE) om saudud seičemes kilometras suvhe Jerevanan keskusespäi, Armenijan armijan palakundad i Venäman aviabaz oma levitadud siš, mugažo tehtas čarterreisid punolendimil.

Galerei

• 
  Lidnan tobmuden sauvuz (2014)
• 
  Pühän Grigorii-vauktastajan kafedraline päjumalanpert', vn 2014 nägu (om saudud vll 1997−2001, Armenine apostoline jumalankodikund)
• 
  Jerevanan valdkundaližen universitetan päsauvuz (2022)
• 
  Rahvahidenkeskeine Zvartnoc-lendimport vl 2015
• 
  Jerevan-päraudtestancii vl 2011

Tetabad sündnuded

• Garik Martirosän (sünd. 1974) — Venäman i Armenijan TV-vedai da prodüser, jumorist.