Kabo Verde

From Wikipedia, the free encyclopedia

Kabo Verde
Remove ads

Kabo Verde (sijaline portugalijan virkand: [ˈkabu ˈveɾdɨ]), täuz' oficialine nimituz — Kabo Verden Tazovaldkund (portugalijaks: República de Cabo Verde [ʁɛˈpublikɐ dɐ ˈkabu ˈveɾdɨ]), om valdkund Päivlaskmaižes Afrikas. Edel 1986. vot nimitihe sidä Vihandan Nemen Sariden Tazovaldkund:aks. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Prai.

Quick facts
Remove ads

Istorii

Vn 1975 heinkun 5. päiväl Kabo Verde tedištoiti ripmatomut Portugalijaspäi.

Jäl'gmäine Konstitucijan udištamine oli vn 1992 sügüz'kun 25. päiväl[2]. Se om väges voziden 1995 da 1999 vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Thumb
Kabo Verden topografine kart (2008)

Valdkund sijadase Vihandan Nemen saril. Nened sared kogotas kahtes vulkanižes sarištospäi: Barlavento (kuz' sur't sart) i Sotavento (nell' sur't sart).

Kabo Verdel ei ole valdkundröunoid madme. Päivlaskmaižen Afrikan randišt venub 570:ndes kilometras päivnouzmpolehe. Lähembaižed valdkundad oma Senegal, Gambii, Mavritanii. Kabo Verden randad lainištab Atlantine valdmeri. Randanpird om 965 km.

Kaikiš korktemb čokkoim om Fogu-vulkanan oc, 2829 m ü.m.t. kortte. Vl 1995 järgrehkaiduz oli necil vulkanal.

Klimat om tropine kuiv. Mecad kattas sariden territorijan kudendest, niiden tobj pala om ištutadud mec udessündutamha.

Londuseližed pävarad oma kala, bazal't, mouckivi; toižed varad oma merivaht, puccolan (lämoimägiden kivisugu cementan tehmižen täht), merisol.

Remove ads

Tobmuz

Thumb
Kabo Verden Nacionaližen Suiman sauvuz Prajas, sügüz'ku 2021

Ohjandusen form om unitarine prezidentiž-parlamentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' om prezident (port.: Presidente de Cabo Verde), hän-žo om armijan päkäskmez' i paneb päministrad (port. Primeiro-ministro) da ministrid radnikusele. Kaik rahvaz valičeb prezidentad videks vodeks, kahtenden strokun voimuz om olmas.

Käskusenandai tobmuz om üks'kodine parlament, se om Nacionaline Suim (port.: Assembleia Nacional). Kaik rahvaz valičeb sen 72 ühtnijad videks vodeks.

Kabo Verden käskuzkundaline tobmuz om Ülembaine käskuzkund (port.: Supremo Tribunal de Justicial) da regionaližed käskuzkundad.

Valitihe parlamentan ühtnijoid järgkerdan vn 2021 sulakun 18. päiväl. Prezidentan järgenduseližed valičendad oliba vn 2016 redukun 2. päiväl. Žorže Karluš Fonseka radab prezidentan vn 2011 sügüz'kun 9. päiväspäi kahtenden strokun jäl'geten, sai 74,08 % (vn 2011 kahtendes turas — 54,26 %). Ulisseš Korreia i Silva om päministran radnikusel vn 2016 sulakun 22. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Kabo Verden administrativiž-territorialine jagand.

Kabo Verdes om kaks'kümne kaks' municipalitetad (port.: concelhos), niišpäi ühesa oma olmas Santjagu-sarel. Municipalitetad alajagasoiš 32 tulendaks (äilugu port. freguesias).

Eläjad

Kabo Verdes elädas kaboverdelaižed. Vn 2014 heinkus valdkundan eläjiden lugu oli 538 535 ristitud. Kaikiš suremb valdkundan ristitišt om nügüd'.

Augotižlibundan mödhe (2018): segoitadud augotižlibundanke (kreolad, mulatad — evropalaižed afrikalaižidenke) — 71 %, afrikalaižed — 28 %, evropalaižed — 1 %.

Kabo Verden sured lidnad (enamba 70 tuh. ristituid vl 2010, surembaspäi penembha[3]): Prai (pälidn) i Mindelu.

Söndtavaroiden koume nelländest importiruiše, maižandusen voimuz om nelläl sarel vaiše reskveden mairhen tagut, näl'gan problem om kaikenaigaine. Sen tagut äi emigrantoid Kabo Verdespäi elädas Evropas, Afrikas da AÜV:oiš. Vl 2006 läz 780 tuhad ristituid eliba verhiš maiš, nece om enamba mi ristitišt kodimaižen valdkundan südäimes.

Remove ads

Ižanduz

Kabo Verde om šingotai ma, rippub irdpol'žes torguindaspäi lujas märas. Holitišiden sfer om ižandusen aluseks. Vl 2025 valdkundan ezimeletadud nominaline kogosüdäiprodukt linneb 2,8 mlrd. US$ ekvivalentas (168. sija mail'mas; US$5,420 ühtele hengele, 114. sija) vai 6,3 mlrd. US$ tazostadud ostmižmahtusen mödhe (175. sija; US$12,250 ühtele hengele, 118. sija). Sur' valdkundaline velg (KSP:n 126 % surtte vl 2017) telustab ižandusen šingotesele. Industrijan päsarakod oma kengiden i sobiden pästand, solan samine, laivankohenduz, sömtegimišt (sidä kesken kalanümbriradmine i jomiden tehmine). Finansine voz' zavodiše 1. vilukud.

Kogosüdäiprodukt sektoroidme (2017): maižanduz 7,9 %, tegimišt 17,9 %, holitišiden sfer 74,2 %.

Vl 2009 Kabo Verden päeksport oli kala (54 %) da sobad (21 %); toine eksport — teraz, alkogoližed jomad, bobaižed, merisol, avtod. Importan tavarad oma söndtavarad (ris; sömän koume nelländest tose verhiš maišpäi), kivivoin ümbriradmižen produktad, kebnavtod i tondan jüguavtod, toižed tegimišton tavarad. Eksport i import oma läz kohtaižed. Turizm tob äi ližad valdkundan büdžetha. Ispanii i Portugalii oma pätorguindpartnörikš (importan 79 %, eksportan pol' vl 2016).

Remove ads

Galerei

Homaičendad

Irdkosketused

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads