Mjanmar

Mjanmar (mjanm.: မြန်မာ [mjəmà]), täuz' oficialine nimi — Mjanmaran Ühtištusen Tazovaldkund (mjanm.: ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် [pjìdàʊɴzṵ θàɴməda̰ mjəmà nàɪɴŋàɴdɔ̀] Pjidaunzu Thanmăda Mjăma Nainngandav), om valdkund Suvipäivnouzmaižes Azijas, Indokitain pol'saren päivlaskmpoles, Indižen valdmeren Andamanan meren da Bengalijan lahten randoil. Pälidn om Naip'jido.

Mjanmaran Ühtištusen Tazovaldkund
ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်
(Pjidaunzu Thanmăda Mjăma Nainngandav)

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Naip'jido
Eläjiden lugu (2018)	55,622,506[1] ristitud
Pind	676,578 km²
Kel'	mjanmaran
Valdkundan pämez'	Vin Mjin
Päministr	eile olmas
Religii	buddizm
Valüt	Mjanmaran kjat (K) (MMK)
Internet-domen	.mm
Telefonkod	+95
Aigvö	UTC+6:30

Istorii

Vn 1948 4. päiväl vilukud Mjanmar tedištoiti ičeze ripmatomudes Sures Britanijaspäi.

Vn 1962 2. päiväl keväz'kud sodakukerduz tegihe valdkundas.

Valdkundan ezmäine Konstitucii oli väges vspäi 1947. Nügüdläine nellänz' lugul Konstitucii^[2] om vahvištadud vn 2008 29. päiväl semendkud referenduman jäl'ghe, tuli väghe vn 2011 24. päiväl sügüz'kud, se om väges vn 2015 vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Mjanmaran topografine kart (2006)

Mjanmar om mavaldkundröunoiš Bangladešanke (röunan piduz — 271 km) da Indijanke (1468 km) päivlaskmas, Kitainke (2129 km) da Laosanke (238 km) päivnouzmas, Tailandanke suvipäivnouzmas (2416 km). Ühthine röunoiden piduz — 6522 km. Valdmererandan piduz om 1930 km.

Kaikiš korktemb čokkoim om Gamlang Razi-mägi, 5870 m valdmeren pindan päl. Kaikiš pidembad joged oma Činduin, Iravadi, Mekong, Saluin, Sitaun, ned jokstas Andamanan merhe.

Klimat om tropine da subekvatorialine. Kaik om koume sezonad vodes: neps (semendku-reduku), viluhk (reduku-uhoku), räk (uhoku-semendku).

Londuseližed pävarad oma kivivoi, londuseline gaz, kivihil', metallad (vas'k, tin, hahktin, cink, vol'fram, kuld), antimonii, pol'kalližarvoižed kived; toižed varad — mramor, mec, kala, gidroenergii.

Politine sistem

Mjanmaran parlamentan südäin Naip'jidos, keväz'ku 2013

Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Nacionaline armii ühtneb politižhe eloho. Valdkundan pämez' om prezident (mjanm.: နိုင်ငံတော်‌ သမ္မတ Nuing Ngam Tau Samma.ta.), kaks' varaprezidentad om hänel abuiš. Parlamentan ühtnijad valitas prezidentad videks vodeks, kahtenz' strok om voimuseline. Prezident radab ohjastusen-ki pämehen.

Parlament om kaks'kodine Ühtištusen Suim (Pjidaungsu Hluttav). Üläkodi om Rahvahiden Kodi (Amötha Hluttav) 224 ühtnijanke (168 — kaik rahvaz valičeb videks vodeks, 65 — Mjanmaran Armijan sodavägiden ezitajad). Alakodi om Ezitajiden Kodi (Pjithu Hluttav) 440 ezitajanke (330 — kaik rahvaz valičeb videks vodeks, 110 — Mjanmaran Armijan sodavägiden ezitajad).

Vn 2015 5. päiväl kül'mkud Mjanmaran järgenduseližed pävaličendad oliba (sidä kesken parlamentan ühtnijoiden valičendad). Vn 2018 30. päiväl keväz'kud nügüdläine Vin Mjin-prezident sai radvelgusid.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Mjanmaran administrativiž-territorialine jagand.

Mjanmar jagase ühesatoštkümneks regionaks: seičeme administrativišt agjad (tajing) da seičeme štatad (nacionališt agjad, pui ne), völ om viž zonad ičeohjastusenke.

Eläjad

Mjanmaras elädas mjanmaralaižed. Vl 2014 valdkundan ristitišt oli 55,746,253 eläjad.

Religijan mödhe (2014): buddistad — 87,9 %, hristanuskojad — 6,2 %, islamanuskojad — 4,3 %, animistad — 0,8 %, induistad — 0,5 %, toižed uskojad — 0,2 %, religijatomad — 0,1 %.

Kaikiš surembad lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vl 2006, surembaspäi penembha): Jangon (ižandusen pälidn), Mandalai, Moulmein, Pegu, Bassein.

Ižanduz

Mjanmar om goll' industrialiž-agrarine valdkund, ei ole lujad rippundad irdpol'žes torguindaspäi. Politine stabilitomuz i rahvahidenkeskeižed sankcijad telustadas verhiden maiden rahapanendoile da ižandusen šingotesele voz'kümniš. Industrijan päsarakod oma kaivuztegimišt (vas'k, tin, vol'fram, raud, nefrit i kalližarvoižed kived), kivivoin da londuseližen gazan samine, sauvondmaterialiden pästand (niiden kesken cement, pumaterialad), farmaceftine, sobiden omblend, sömtegimišt. Finansine voz' zavodiše 1. vilukud.

Kogosüdäiproduktan palad (2012): maižanduz 38,8 %, tegimišt 19,3 %, torguind i holitišiden sfer 41,8 %.

Vl 2010 valdkundan päeksport oli kivivoin gazad (43 %), bobanvuiččed jüvil (17 %), mec parzil (10 %), erazvuiččed sobad (9 %); toine eksport — kala da merenproduktad (5 %), ris (2 %), pol'kalližarvoižed kived (2 %), puhtaz lete metalloita (1 %), londuseline kaučuk (1 %), marganc (1 %). Eksport i import oma läz kohtaižed. Importan tavarad oma kanghad, kivivoi i sen ümbriradmižen produktad, plastmassad, heretused, mašiništ (sidä kesken transportine), sauvondmaterialad (s.k. cement), söndtavarad. Vl 2011 Tailand da Kitai oliba pätorguindühtnijoikš: Tailand oli pol'eksportan ostai, Kitai oli importan koumandesen möi.