Stokhol'm
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Stokhol'm (vai Štokhol'm, ročin kelel Stockholm [stɔkːhɔlm] vai [ˈstɔ̂kː(h)ɔlm]) om Ročinman pälidn (vspäi 1634) da kaikiš suremb lidn. Mugažo se om Stokhol'man agjan (lenan) administrativine keskuz.
Vspäi 1901 kaikuččes vodes Nobelän komitet sädab ištundoid lidnas.
Remove ads
Istorii
Vl 1187 lidnusen aluz oli pandud. Stokhol'm mainitase ezmäižen kerdan lidnaks vl 1252. Lidn om valdkundan ižandusen päižeks keskuseks 13. voz'sadaspäi.
Geografijan andmused
Lidn sijadase joksijoiden Melaren-järvespäi Baltijan merhe hijamiden kukhikahil randoil, 28 m ü.m.t. keskmäižel korktusel, Piterin levedusel. Baltijan meren randišton 14 sared Stokhol'man sarištospäi mülüdas lidnan territorijha. Municipalitetan kaikiš korktemb londuseline čokkoim om 77 m ü.m.t. Vikingaberget-mägel (Vorberg-ezilidn Skärhol'men-rajonas). Lahembaine sur' lidn om universitetine Uppsal seičemekümnes kilometras pohjoižhe.
Klimat om ven Baltijan meren i Gol'fstriman valatoitusenke. Keza om päivoikaz, tal'vaig om pil'vekaz. Voden keskmäine lämuz' om +7,9 C°, kezakun-elokun +15,7..+18,7 C°, tal'vkun-keväz'kun −1,0..+1,6 C°. Ekstremumad oma −28,2 C° (viluku) i +35,4 C° (eloku). Kezaaigan minimum om +1,0 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +12,7 C° (tal'vku). Ei voi panda halad kezakus-elokus. Paneb sadegid 546 mm vodes, enamba kezakus-elokus (62..66 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (27..29 mm kus). Paneb lunt 103 sm tal'ves, lumikatken hätkeližuz om 75..100 päiväd. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 64..73 % röunoiš sulakus-heinkus, 85..89 % redukus-uhokus, 78..81 % toižiš kuiš.
Remove ads
Tobmuz
Vll 2007−2023 lidn jagoihe 14 nimitadud rajonaks koumel palal: Keskuz (Innerstaden, nell' rajonad), Päivlaskmaine pol' (Västerort, nell' rajonad) da Suvine pol' (Söderort, kuz' rajonad).
Kaik 13 lidnan nevojad oma Stokhol'man municipalitetas voziden 2022−2026 strokuks. Lidnan pämez' om finansine mer (roč.: finansborgarråd), valičese nelläks vodeks. Edeližed lidnan pämehed oma Anna König Jerl'mür (Anna König Jerlmyr, reduku 2018 — reduku 2022), Sten Nordin (sulaku 2008 — reduku 2014).
Eläjad
Vn 2011 lopus lidnan eläjiden lugu oli 871 952 ristitud. Kaik 935 619 ristitud elihe lidnas vl 2016. Kaikis suremb lidnan ristitišt om nügüd', toine maksimum oli 808 603 eläjad vl 1960. Lidnankundan ristitišt oli 1 617 407 eläjad 381,63 km² pindal vl 2023. Enamba 2,4 mln ristituid elihe kaikes lidnaglomeracijas 6519 km² pindanke vl 2023, se om Ročinman ristitišton 24 % (vl 2016 siš oli 2,2 mln eläjid).
Lüteranižen Ročinman jumalankodikundan 27 tulendad 50 jumalanpertinke om sätud lidnas. Niiden ližaks om äi joudjan religijan jumalanpertid. Islaman kuz' pühäpertid om avaitud. Judaizman koume pühäpertid oma kaikiš suremban Skandinavijan maiš evrejalaižiden kundan täht (4,5 tuhad ristituid).
Remove ads
Ižanduz
Stokhol'm om kodisija mail'man tetabiden kompanijoiden täht: Eriksson i Elektrolüks. Ročinman kompanijoiden (200 radnikanke da sen ülemb) päfateroiden enamba 45 % sijadasoiš pälidnas.
Transport
Avtobusad, tramvaid, taksid, metro i ezilidnelektrojonused oma kundaližeks transportaks lidnas, mugažo jogitransport ujub sarištodme. Metropoliten (roč.: Stockholms tunnelbana) radab vspäi 1950, vl 1994 siš oli 100 stancijad (48 — manalaižed) koumel jonol (sarakoidenke), 105,7 km raudted. Metrojonusuden likund om hurapol'ne, sikš miše voden 1967 sügüz'kun 3. päivhäsai mugoine likund oli valdkundan kaikidme teidme. Kaik raudteiden transportan maršrutad (tramvaid, metro, ezilidnelektrojonused) oma ühthiženke numeracijanke.
Rahvahidenkeskeine civiline Stokhol'm-Arland-lendimport[1] (roč.: Stockholm Arlanda flygplats, ARN / ESSA, 25,6 mln passažiroid vl 2019) sijadase 42 km pohjoižhe lidnan keskusespäi. Tehtas reisid Evropan maihe da AÜV:oihe, mugažo erasihe Azijan maihe (AÜE, Kitai, Suvikorei, Tailand).
Remove ads
Sport
Vl 1912 Kezaližed Olimpižed vändod mäniba lidnas.
Galerei
Lidnan tobmuden sauvuz (2016)
Ph. Mikulai-čudonsädajan kafedraline päjumalanpert' (lüteranižuz), vn 2011 nägu
Kunigazline dramteatr (2018)
Stokhol'man keskuzline päraudtestancii vl 2014
Homaičendad
Irdkosketused
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads