Uf

Uf (ven.: Уфа [ʊˈfa], bašk.: Өфө [ʏ̞ˈfʏ̞], tot.: Уфа) om millionniklidn Venämas. Se om Baškortostanan Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn, sädab Ufan lidnümbrikod, mugažo om Ufan rajonan administrativižeks keskuseks.

Uf
Уфа (ven.)
Өфө (bašk.)

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2024)	1,163,304 ristitud
Pind	707,93 km²
Pämez'	Marat Vasimov (sügüz'ku 2021—)
Telefonkod	+7−347-xxx-xxxx
Avtokod	02, 102
Aigvö	UTC+5 (MSK+2)

Lidnan kart (2017)

Ufanlidn om Venäman järed transporttesol'm, tazovaldkundan ižandusen keskuz i openduzkeskuz.

Istorii

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud vl 1574 kuti lidnuz (puine kreml'). Se sai lidnan statusad vl 1586.

Vspäi 1802 Uf oli Orenburgan gubernijan pälidnaks, sid' vozil 1865−1919 — Ufan gubernijan keskuseks. Kändihe mašinansauvomižen keskuseks tegimiden evakuacijan tagut Suren sodan aigan.

Uf šingotase kivivoin ümbriradmižel, himižen tegimištol, mašinansauvomižel (avialikutimed, avtopalad, agregatad, mašiništ kivivoin sarakon täht), elektrotehnižen sarakon tegimil (mikroelektronikan «Magnetron», telekommunikacine mašiništ, transformatorad), raudbetontegesiden (kaks' tegint) i klejatud faneran pästandal, sömtegimištol.

Geografijan andmused

Ufan sijaduz tazovaldkundas vn 2020 kartal

Lidn sijadase tazovaldkundan keskuses, ühtennimižen jogen muugotil randoil sen lanktendan sijas Vaugedjogehe (Volgan bassein), 150 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Reljef om tazo jogialangištoidenke. Lidnan keskuzpala sijadase muga nimitadud «Ufan pol'sarel» Vauged- da Uf- jogiden keskes. Uf seižub mecstepin zonan pohjoižes. Kaik 20 karad om lidnan manaluižes.

Matkad Moskvhasai om 1567 km raudtel päivlaskmha. Lähembaine toine järed lidn om Sterlitamak 100 kilometras suvhe.

Klimat om ven kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +3,8 C°, kezakun-elokun +17,2..+19,7 C°, tal'vkun-uhokun −10,7..−12,3 C°. Ekstremumad oma −48,5 C° (viluku) i +39,4 C° (heinku). Kezaaigan minimum om −1,2 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +9,2 C° (uhoku). Voib panda halad kezaaigan päiči heinkus, sen kun minimum om +1,4 C°. Paneb sadegid 590 mm vodes, läz tazomäras kuidme, enamba kezakus-redukus (51..67 mm kus), vähemba keväz'kus-sulakus (32..33 mm kus).

Tobmuz

Ufan administrativižed rajonad: (vn 2010 kart)
1. Döman rajon
2. Kalininan rajon
3. Kirovan rajon
4. Leninan rajon
5. Oktäbr'skii rajon
6. Ordžonikidzen rajon
7. Nevondkundaline rajon

Uf jagase seičemeks administrativižeks rajonaks, sen ližaks 24 eländpunktad mülüdas lidnümbrikho.

Ufan lidnümbrikon pämez' om sen Nevondkundan ezimez'. Edeline ezimez' om Valerii Trofimov (4. kucund, sügüz'ku 2016 — sügüz'ku 2021).

Lidnümbrikon Administracijan edeližed pämehed:

• Mihail Zaicev (keväz'ku 1992 — keväz'ku 1995)
• Fidus Jamaltdinov (vn 1995 keväz'kuspäi)
• Ruf Nugumanov (vn 2000 elokuspäi)
• Pavel Kačkajev (2003 — tal'vku 2011)
• Irek Jalalov (vspäi 2011)
• Ul'fat Mustafin (kül'mku 2018 — reduku 2020)
• Radmil Muslimov (reduku — tal'vku 2020, velgusentäutai)
• Sergei Grekov (tal'vku 2020 — uhoku 2022)

Nügüdläine Ufan Administracijan pämez' om Ratmir Mavliev vn 2022 uhokuspäi.

Eläjad

Vl 1913 lidnan ristitišt oli 100 700 eläjad. Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1 062 319 ristitud, lidnümbrikon — 1 071 640 ristitud. Vn 2021 rahvahanlugemižen mödhe lidnan ristitišt oli 1 144 809 eläjad. Vl 2017 kaik 1 115 560 eläjad oli lidnas i 1 126 098 eläjad kaikes lidnümbrikos, tazovaldkundan ristitišton kaks' seičemendest. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Läz 1,45 mln ristituid elädas lidnaglomeracijas (Uf i lähižed rajonad, 2017).

Rahvahad (enamba 1 % vl 2010, ozutadud rahvahudenke): venälaižed — 48,9 %, totarlaižed — 28,3 %, baškiralaižed — 17,1 %, ukrainalaižed — 1,2 %, toižed rahvahad — 4,5 %.

Hristanuskondan 24, islaman 18 pühäpertid da judaizman üks' pühäpert' oma saudud lidnas.

Valdkundaližed üläopendusen aluzkundad oma kuz' universitetad, čomamahtoiden institut, juridine institut, Baškiran valdkundaližen radnikoičendan da ohjandusen akademii, toižiden lidnoiden aluzkundoiden koume filialad (Moskv, Čeläbinsk). Znamasine om Ufan tedon da tehnologijoiden universitet^[1] (alusenpanend 1909 kut Ufan opendajiden institut), oli Baškiran valdkundaližeks universitetaks vll 1957−2022 (33,7 tuh. üläopenikoid), sid' ližatihe Ufan aviacišt universitetad da udesnimitihe.

Transport

Rahvahidenkeskeine civiline Uf-lendimport Mustai Karim-kirjutajan nimed^[2] (UFA / УФА / UWUU, 3,5 mln passažiroid vl 2019) sijadase 22 kilometras suvhe lidnan keskusespäi. Sišpäi tehtas reisid Evropan i Azijan maihe, Venämadme tobjimalaz, mugažo om čarterreisid lebutahoiže.

Avtobusad, trolleibusad, tramvaid da taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Raudtesild da koume avtotesildad ühtenzoittas Vaugedjogen randoid. Jogitransport om šingotadud, kezaaigan om ehtatimid jogiš päliči.

19. voz'sadan lopus «Samar — Čeläbinsk»-raudte tuli lidnha. Ühesa raudtestancijad om Ufas.

Galerei

• 
  Lidnümbrikon Nevondkundan i Administracijan sauvuz (2022)
• 
  Baškortostanan Tazovaldkundan Nacionaline Bank (2013) — Venäman Keskuzbankan palakund (vspäi 2014)
• 
  «Ar-Rahim»-pämečet' om sauvomas, vn 2020 nägu
• 
  Jumalanmaman sündundan päjumalanpert', vn 2020 nägu (ortodoksine hristanuskond)
• 
  Ufan kivivoinümbriradai tegim vl 2022
• 
  Bašpotrebsojuz (Kooperacijan pert') vl 2014
• 
  KPD-bizneskeskuz vl 2014
• 
  «Uralsib»-bankan sauvuz (2011)
• 
  Holiday Inn-adivpert' (2018)
• 
  Baškiran valdkundaližen universitetan fiziž-matematine fakul'tet (2019)
• 
  Baškiran akademine dramteatr (2015)
• 
  «Central'nii»-torguindkompleks (2011, Keskuzline, ende Keskuztorguz)
• 
  «Akbuzat»-ippodrom (2011)
• 
  «ZorgeFitness»-sportkompleks (2022)
• 
  Uf-lendimport vl 2019
• 
  Uf-päraudtestancijan sauvuz vl 2016 i tramvain rengaz

Tetabad sündnuded

• Andrei Gubin (sünd. 1974) — Venäman estradan pajatai, muzikankirjutai, muzikprodüser.