Diệt chủng Armenia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Diệt chủng Armenia ([3]) là những cuộc thảm sát và thanh lọc sắc tộc có hệ thống với người dân tộc Armenia ở Tiểu Á và các vùng lân cận, được thực hiện bởi Đế quốc Ottoman và đảng cầm quyền, Ủy ban Thống nhất và Tiến bộ (CUP), trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.
Diệt chủng Armenia | |
---|---|
Một phần của Chiến tranh thế giới thứ nhất | |
Chú thích của Bodil Biørn: "Lãnh đạo Armenia Papasian nhìn những tàn dư cuối cùng của những vụ giết người thảm khốc tại Deir ez-Zor năm 1915–1916." | |
Địa điểm | Đế quốc Ottoman |
Thời điểm | 1915–1917[1] |
Mục tiêu | người Armenia ở Ottoman |
Loại hình | Diệt chủng, thanh lọc sắc tộc, trục xuất, hành quân chết chóc |
Tử vong | Khoảng 1 triệu[2] |
Thủ phạm | Ủy ban Thống nhất và Tiến bộ |
Trials | Tòa án Quân sự Đặc biệt Ottoman |
Trong cuộc xâm lăng Nga và Ba Tư, các tổ chức bán quân sự của Ottoman đã thảm sát người Armenia địa phương, rồi sau đó tiến hành diệt chủng sau khi đế quốc Ottoman bị đánh bại trong trận Sarikamish tháng 1 năm 1915, một thất bại được cho là xuất phát từ sự phản bội của người Armenia. Lãnh đạo Ottoman coi những nỗ lực chống cự đơn lẻ của người Armenia là bằng chứng cho một âm mưu quy mô lớn, vốn không hề tồn tại. Việc trục xuất người Armenia trên khắp lãnh thổ Ottoman được coi là "câu trả lời dứt khoát cho Câu hỏi Armenia"[4] và vĩnh viễn ngăn chặn khả năng người Armenia giành độc lập hay tự chủ. Theo một sắc lệnh tháng 2 năm 1915, binh lính người Armenia trong Quân đội Ottoman bị tước khí giới rồi xử tử. Ngày 24 tháng 4 năm 1915, giới chức Ottoman bắt giữ và trục xuất hàng trăm trí thức và lãnh đạo Armenia khỏi Constantinople (nay là Istanbul).
Năm 1915–1916, theo lệnh của Talat Pasha, khoảng 800.000 đến 1,2 triệu phụ nữ, trẻ em và người già Armenia đã bị bắt tham gia những cuộc trục xuất chết chóc tới Hoang mạc Syria. Bị giám sát bởi các đoàn hộ tống vũ trang, những người bị trục xuất không được cấp nước hay thức ăn, đồng thời thường xuyên bị cướp bóc, cưỡng hiếp, và sát hại. Tại sa mạc Syria, họ bị đưa vào một loạt các trại tập trung và tiếp tục bị thảm sát. Đến cuối năm 1916, số người bị trục xuất còn sống sót chỉ vào khoảng 200.000 người. Khoảng 100.000 đến 200.000 phụ nữ và trẻ em Armenia bị ép đổi sang đạo Hồi và sống trong những gia đình Hồi giáo. Thảm sát và thanh lọc chủng tộc người Armenia còn sống sót tiếp tục được thực hiện bởi phong trào quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ trong Chiến tranh giành độc lập Thổ Nhĩ Kỳ sau Thế chiến thứ nhất.
Diệt chủng Armenia đã phá hủy hơn hai ngàn năm văn hiến Armenia ở miền đông Tiểu Á. Các cuộc diệt chủng người Thiên Chúa giáo Syriac và Hy Lạp đã hình thành nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại. Trước Thế chiến thứ hai, cuộc diệt chủng Armenia được coi là tội ác lớn nhất lịch sử. Tính đến năm 2021[cập nhật], 30 quốc gia, gồm Pháp, Đức, Nga và Hoa Kỳ, đã công nhận những sự kiện này là diệt chủng. Thổ Nhĩ Kỳ bác bỏ quan niệm rằng sự trục xuất người Armenia là diệt chủng hay sai trái.