Flavius Aetius
From Wikipedia, the free encyclopedia
Flavius Aetius, hoặc đơn giản là Aëtius (khoảng 396-454), Quận công kiêm quý tộc ("dux et patricius"), là tướng La Mã vào thời kỳ cuối Đế quốc Tây La Mã. Ông theo quân đội từ sớm, từng làm con tin cho các vua "di địch" như Alaric I (Goth) và Rugalia (Hung), sau làm tướng cho "kẻ soán ngôi" Joannes rồi lại theo hoàng đế Valentinianus III.[1] Ông là nhà quân sự, ngoại giao và là một trong những người có thế lực nhất Tây La Mã trong suốt hai thập kỷ (433-454). Ông đã mở nhiều chiến dịch đánh các "man di" xâm phạm La Mã. Nổi bật hơn cả là trận ông thắng đội quân dữ tợn của người Hung do Attila chỉ huy: bằng đường lối đối ngoại khôn khéo, ông đã lập được liên minh với các man di ở châu Âu, họp quân đánh Attila ở Chalons năm 451, buộc Attila phải chạy về nước.
Flavius Aetius | |
---|---|
Hình có lẽ là của Flavius Aetius | |
Biệt danh | Người La Mã cuối cùng |
Sinh | khoảng năm 391 Durostorum |
Mất | 21 tháng 9, 454 Ravenna |
Quân chủng | Đế quốc Tây La Mã |
Năm tại ngũ | 405-454 |
Quân hàm | Magister militum |
Đơn vị | Quân đội La Mã |
Chỉ huy | Tribunis Partis Militaris Cura Palatii Magister Militum per Gallias Comes et Magister Utriusque Militiae (cấp thấp) Comes et Magister Utriusque Militiae (cấp cao) Magnificus vir Parens Patriciusque Noster Chấp chính quan |
Tham chiến | Cuộc vây hãm Arelate (426) Chiến tranh Frank (428) Chiến dịch Noricum năm 430 Cuộc vây hãm Arelate (431) Chiến tranh Frank năm 432 Trận Rimini Chiến tranh Visigoth năm 436 Cuộc nổid dậy của người Burgundy năm 435 Cuộc vây hãm Narbona (436) Cuộc cướp phá Worms (436) Trận núi Colubrarius Trận Vicus Helena Trận Châlons Cuộc xâm lược Ý (452) Chiến dịch Tây Ban Nha năm 453 |
Cùng với thống đốc Bonifacius và StIlyicho, Aetius thường được các sử gia đời sau gọi là "người La Mã cuối cùng" với ngụ ý rằng, sau ông, La Mã không thể sản sinh được một người nào khác xứng đáng xếp cùng với các bậc anh hùng thuở xưa. Nhà sử học Anh Edward Gibbon thường nhắc đến ông là "nhân vật được xưng tụng rộng rãi là nỗi khiếp đảm của di địch và là cột chống của nền cộng hòa". Sau chiến thắng Châlons, ông sự nghiệp đang lên thì bị Valentinianus III đố kỵ, giết hại.