Phần Lan
quốc gia ở Bắc Âu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Phần Lan (tiếng Phần Lan: Suomi, tiếng Thụy Điển: Finland), tên chính thức là Cộng hòa Phần Lan (tiếng Phần Lan: Suomen tasavalta, tiếng Thụy Điển: Republiken Finland) là một quốc gia thuộc khu vực Bắc Âu. Phần Lan giáp với Thụy Điển về phía Tây, Nga về phía Đông, Na Uy về phía Bắc và Estonia về phía Nam qua Vịnh Phần Lan. Thủ đô của Phần Lan là Helsinki và cũng là thành phố lớn nhất.
Cộng hòa Phần Lan
|
|||||
---|---|---|---|---|---|
Tên bằng ngôn ngữ chính thức
| |||||
| |||||
Tiêu ngữ | |||||
không có | |||||
Quốc ca | |||||
Maamme (Phần Lan) Vårt land (Thụy Điển) "Vùng đất của chúng ta" | |||||
Hành chính | |||||
Chính phủ | Cộng hoà nghị viện | ||||
Tổng thống | Alexander Stubb | ||||
Thủ tướng | Petteri Orpo | ||||
Lập pháp | Quốc hội Phần Lan | ||||
Thủ đô | Helsinki 60°10′B 24°56′Đ | ||||
Thành phố lớn nhất | Helsinki | ||||
Địa lý | |||||
Diện tích | 401.876 km² (hạng 59) | ||||
Diện tích nước | 11 % | ||||
Múi giờ | EET (UTC+2); mùa hè: EEST (UTC+3) | ||||
Lịch sử | |||||
Độc lập từ Nga | |||||
29 tháng 3 năm 1809 | Đại công quốc thuộc Nga | ||||
6 tháng 12 năm 1917 | Độc lập | ||||
4 tháng 1 năm 1918 | Nga Xô viết công nhận | ||||
1 tháng 1 năm 1995 | Gia nhập Liên minh châu Âu | ||||
Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Phần Lan Tiếng Thụy Điển | ||||
Ngôn ngữ địa phương được công nhận | Nhóm ngôn ngữ Sami | ||||
Dân số ước lượng (2022) | 5,550,066[1] người (hạng 116) | ||||
Dân số (2022) | 5,550,066[2] người | ||||
Mật độ | 3,34 người/km² (hạng 269) | ||||
Kinh tế | |||||
GDP (PPP) (2017) | Tổng số: 239,662 tỷ USD[3] Bình quân đầu người: 43.540 USD[3] | ||||
GDP (danh nghĩa) (2017) | Tổng số: 234,524 tỷ USD[3] Bình quân đầu người: 42.611 USD[3] | ||||
HDI (2015) | 0,879[4] rất cao (hạng 23) | ||||
Hệ số Gini (2014) | 25,6[5] thấp (hạng 6) | ||||
Đơn vị tiền tệ | Euro (EUR ) | ||||
Thông tin khác | |||||
Tên miền Internet | .fi | ||||
Mã điện thoại | +358 | ||||
Lái xe bên | phải |
Phần Lan là một trong những quốc gia dân cư thưa thớt nhất châu Âu. Theo số liệu tháng 12 năm 2020, dân số Phần Lan là 5.546.233 người[6]. Với mật độ dân số chỉ khoảng 18 người/km², Phần Lan trở thành quốc gia có mật độ dân cư thấp nhất trong các nước Liên minh châu Âu. Ngôn ngữ chính tại nước này là tiếng Phần Lan - một ngôn ngữ thuộc hệ ngôn ngữ Ural[7]. Bên cạnh đó, tiếng Thuỵ Điển là ngôn ngữ chính thức thứ hai của nước này.
Trong lịch sử, Phần Lan từng là một phần của Thụy Điển trong một thời gian dài (từ thế kỷ XII đến thế kỷ XVIII) rồi sau đó trở thành một đại công quốc dưới sự cai trị của Sa hoàng nước Nga trong khoảng thời gian 1809-1917. Ngày 6 tháng 12 năm 1917, Phần Lan chính thức tuyên bố độc lập, trở thành một nước cộng hòa. Năm 1918, đất nước Phần Lan non trẻ bị chia rẽ bởi cuộc nội chiến, giữa một bên là phe Hồng quân Bolshevik được hỗ trợ bởi nước Nga Xô Viết, và một bên là phe Bạch vệ, được Đế chế Đức hậu thuẫn. Sau một nỗ lực ngắn để thiết lập một vương quốc, đất nước đã trở thành một nền cộng hòa. Trong Thế chiến II, Liên Xô đã liên tục tìm cách chiếm đóng Phần Lan, Phần Lan đã buộc phải cắt nhượng cho Liên Xô một phần lãnh thổ của mình bao gồm Karelia, Salla, Kuusamo, Petsamo và một số đảo, nhưng đất nước vẫn giữ được độc lập. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Phần Lan giữ vai trò như một nước trung lập và đã chuyển đổi nhanh chóng từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu sang nền kinh tế công nghiệp phát triển cao vào hàng bậc nhất châu Âu.
Phần Lan đã xây dựng được một nhà nước phúc lợi rộng rãi dựa trên mô hình Bắc Âu, đem lại sự thịnh vượng cho toàn dân và trở thành một trong những nước có thu nhập bình quân đầu người cao nhất trên thế giới[8]. Phần Lan giữ thứ hạng cao trong các bảng xếp hạng quốc tế về giáo dục, khả năng cạnh tranh kinh tế, tự do dân chủ, chất lượng cuộc sống và phát triển con người [9][10][11][12]. Ngày nay, Phần Lan là một quốc gia dân chủ theo chế độ cộng hòa nghị viện. Nước này là thành viên của Liên Hợp Quốc từ năm 1955 và gia nhập Liên minh châu Âu vào năm 1995.