Shah Jahan
From Wikipedia, the free encyclopedia
Mirza Shahab-ud-Din Baig Muhammad Khan Khurram (5 tháng 1 năm 1592 – 22 tháng 1 năm 1666), còn được gọi là Shah Jahan I (phát âm tiếng Ba Tư: [ʃɑːh d͡ʒahɑːn]; n.đ. 'Vua của Thế giới'), là Hoàng đế Mogul thứ 5, trị vì từ năm 1628 đến năm 1658. Dưới thời ông trị vì, Đế chế Mogul đã đạt đến đỉnh cao trong thành tựu kiến trúc và văn hóa.
Shah Jahan | |||||
---|---|---|---|---|---|
Hoàng đế Ấn Độ | |||||
Hoàng đế Mogul | |||||
Tại vị | 1628 - 1658 | ||||
Tiền nhiệm | Jahangir | ||||
Kế nhiệm | Aurangzeb | ||||
Thông tin chung | |||||
Sinh | 5 tháng 1, 1592 Lahore | ||||
Mất | 31 tháng 1 năm 1666 (74 tuổi) Agra | ||||
An táng | Taj Mahal | ||||
Thê thiếp | Akbarabadi Mahal (mất 1677) Kandahari Mahal (sinh 1594, cưới 1609) Mumtaz Mahal (sinh 1593, cưới 1612, mất 1631) Hasina Begum Sahiba (mất 1617) Muti Begum Sahiba Qudsia Begum Sahiba Fatehpuri Mahal Sahiba (mất sau 1666) Sarhindi Begum Sahiba (mất sau 1650) Shrimati Manbhavathi Baiji Lal Sahiba (mất 1626) Lilavati Baiji Lal Sahiba (mất trước 1627)[1] Zinat-un-Nissa | ||||
Hậu duệ |
| ||||
| |||||
Hoàng tộc | Vương triều Mogul | ||||
Thân phụ | Jahangir | ||||
Thân mẫu | Công chúa Manmati[2] |
Ông là con trai thứ 3 của Hoàng đế Jahangir (1605–1627), Shah Jahan tham gia vào các chiến dịch quân sự chống lại Rajput xứ Mewar và các Lodi của Deccan. Sau cái chết của Hoàng đế Jahangir vào tháng 10 năm 1627, Shah Jahan đánh bại em út Shahryar Mirza và tự phong làm hoàng đế tại Pháo đài Agra. Ngoài Shahryar, Shah Jahan còn xử tử hầu hết những người tranh giành ngai vàng với mình. Ông đã xây dựng nhiều công trình, bao gồm Pháo đài Đỏ, Nhà thờ Hồi giáo Shah Jahan và Taj Mahal, nơi chôn cất người vợ mà ông yêu quý nhất là Mumtaz Mahal. Về đối ngoại, Shah Jahan chủ trì các chiến dịch xâm lược chống lại các Hồi quốc Deccan, các cuộc xung đột với người Bồ Đào Nha và các cuộc chiến tranh với người Safavid. Ông cũng đàn áp một số cuộc nổi dậy ở địa phương và giải quyết nạn đói Deccan năm 1630–1632 tàn khóc.
Vào tháng 9 năm 1657, Shah Jahan lâm bệnh nên đã bổ nhiệm con trai cả của mình là Dara Shikoh làm người kế vị. Hành động này đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng kế vị giữa 3 người con trai của ông, từ đó con trai thứ 3 của Shah Jahan là Aurangzeb (1658–1707) nổi lên và dành chiến thắng, trở thành hoàng đế thứ 6 của Đế chế Mogul, ông ta đã xử tử tất cả những người anh em còn sống của mình, bao gồm cả Thái tử Dara Shikoh. Sau khi Shah Jahan khỏi bệnh vào tháng 7 năm 1658, Aurangzeb đã giam giữ cha mình tại Pháo đài Agra từ tháng 7 năm 1658 cho đến khi ông qua đời vào tháng 1 năm 1666.[3] Ông được an nghỉ bên cạnh vợ mình ở Taj Mahal. Triều đại của ông được biết đến là đã loại bỏ các chính sách tự do do Akbar Đại đế khởi xướng. Trong thời Shah Jahan, các phong trào phục hưng Hồi giáo như Naqshbandi bắt đầu định hình các chính sách của Molgu.[4]