Chữ Mông Cổ

hệ thống chữ viết được sử dụng cho tiếng Mông Cổ From Wikipedia, the free encyclopedia

Chữ Mông Cổ
Remove ads

Chữ viết Mông Cổ hay còn gọi Chữ Mông Cổ Truyền Thống tiếng Mông Cổ Монгол дүрүүд chữ Mông Cổ Truyền Thống: ᠮᠣᠩᠭ᠋ᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ là loại chữ viết truyền thống của người Mông Cổ, hiện được sử dụng tại Khu tự trị Nội Mông Cổ.

Thêm thông tin Văn bản chỉ đạo, Văn bản tham khảo ...
Thông tin Nhanh Chữ viết Mông Cổᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠪᠢᠴᠢᠭ, Thể loại ...
Remove ads

Chữ Hán

Thumb
Một trang Mông cổ bí sử/Lịch sử bí ẩn Mongol

Người Mông Cổ hay Trung Hoa chỉ mượn chữ Hán để đọc tiếng Mông Cổ. Tiêu biểu là cuốn Mông Cổ bí sử.

Chữ Uyghur

Thumb
Mongol bằng chữ truyền thống

Năm 1204, Thành Cát Tư Hãn đánh cướp Naimans. Dù bị bắt nhưng Tata Tonga vẫn giữ quốc ấn của Uyghur. Thành Cát Tư Hãn khen ngợi ông trung thành với đất nước rồi cho ông giữ quốc ấn của Mông Cổ và dạy dỗ thái tử. Ông dùng chữ Uyghur ghi tiếng Mongol. Đến lúc này người Mông Cổ dùng chữ Uyghur ghi tiếng mình. Trí thức Mông Cổ gọi là "chữ Mông Cổ kiểu Uyghur". Chữ này có hai kiểu khác:

  • Chữ Todo

Năm 1648, người Oirat Mongol ở bộ lạc Khoshut vùng Zaya Pandita sửa chữ viết tạo ra chữ Todo. Nó chỉ được dùng ở lộ Thiên Sơn Nam Bắc và vùng Volga.

  • Chữ Galik

Năm 1587, người Kharchin Mongol sửa chữ viết tạo ra chữ Galik để diễn đạt tiếng Mông Cổ, SanskritTây Tạng. Giới trí thức gọi là chữ Mông Cổ cổ điển.

Remove ads

Chữ Phagpa

Mogol bằng chữ Phagpa

Vua Nguyên Kublai ra lệnh cho quốc sư Drogon Chogyal Phagpa tạo ra chữ viết mới. Giới trí thức gọi là chữ Phagpa. Dù có lệnh cấm nhưng người Mông Cổ vẫn dùng chữ Mông Cổ kiểu Uyghur. Đến thời Bắc Nguyên, chữ Phagpa dần không dùng.

Chữ Soyombo

Thumb
Mongol bằng chữ Soyombo
Thumb
Chữ Soyombo trong lá cờ Mongol

Năm 1686, người Khalkha Mongol vùng Jebtsundamba Khutuktu/Bogda Gegegen dựa theo chữ Sanskrit và Tibet tạo ra chữ Soyombo có 90 chữ cái. Chữ này ghi âm tiếng Mongol, Sanskrit và Tibet. Chữ này rất đẹp thường được dùng để trang trí chùa chiền. Nó cũng có trong lá cờ Mongol ngày nay. Chữ này không tiện lợi hơn chữ Phagpa nên ít dùng. Cùng năm, ông lại tạo ra kiểu chữ viết ngang thường dùng trong chùa vùng Khalkha.

Remove ads

Chữ Kirin

Thumb
Mongol bằng chữ Cyrillic

Xem thêm tại Bảng chữ cái Kirin Mông Cổ

Mông Cổ được Liên Xô giúp đỡ và nhận ảnh hưởng. Năm 1946, Nhà nước Mông Cổ dùng chữ cái Kirin ghi tiếng Khalkha Mông Cổ làm chuẩn.

Ngày nay, chữ Mông Cổ truyền thống được dùng ở Nội Mông và phục hồi ở Mông Cổ.

Bàn phím

Thumb

Ví dụ

Thêm thông tin Bản thảo, Kiểu ...

Dấu ngắt câu

Thêm thông tin (Các) hình thức, Tên ...
Remove ads

Unicode

Bảng Unicode chữ Mông Cổ
Official Unicode Consortium code chart: Mongolian Version 13.0
 0123456789ABCDEF
U+180x FV
 S1 
FV
 S2 
FV
 S3 
 MV 
S
U+181x
U+182x
U+183x
U+184x
U+185x
U+186x
U+187x
U+188x
U+189x
U+18Ax
Mongolian Supplement (Official Unicode Consortium code chart)
U+1166x 𑙠 𑙡 𑙢 𑙣 𑙤 𑙥 𑙦 𑙧 𑙨 𑙩 𑙪 𑙫 𑙬
U+1167x
Remove ads

Tham khảo

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads