Phân cấp hành chính Trung Hoa Dân Quốc

Trong phạm vi lãnh thổ do mình quản lý, Trung Hoa Dân Quốc hiện tại được chia thành 2 tỉnh (省; shěng) và 6 thành phố trực thuộc trung ương (直轄市; zhíxiáshì).

• Tỉnh: Đài Loan, Phúc Kiến
• Thành phố trực thuộc trung ương: Cao Hùng, Đài Bắc, Đài Nam, Đài Trung, Đào Viên, Tân Bắc

Bản đồ phân cấp hành chính Trung Hoa Dân quốc

Tỉnh được chia thành huyện (縣; xiàn) và thành phố trực thuộc tỉnh (省轄市; shěngxiáshì). Trung Hoa Dân Quốc có 3 thành phố trực thuộc tỉnh và 13 huyện, trong đó 11 huyện thuộc tỉnh Đài Loan và 2 huyện thuộc tỉnh Phúc Kiến.

• Thành phố trực thuộc tỉnh Đài Loan: Cơ Long, Gia Nghĩa, Tân Trúc
• Huyện thuộc tỉnh Đài Loan: Bành Hồ, Bình Đông, Chương Hóa, Đài Đông, Gia Nghĩa, Hoa Liên, Miêu Lật, Nam Đầu, Nghi Lan, Tân Trúc, Vân Lâm
• Huyện thuộc tỉnh Phúc Kiến: Kim Môn, Liên Giang

Thành phố trực thuộc trung ương và thành phố trực thuộc tỉnh được chia thành các quận (區; qū). Thành phố Cao Hùng có 38 quận. Thành phố Đài Bắc có 12 quận. Thành phố Đài Nam có 37 quận. Thành phố Đài Trung có 29 quận. Thành phố Đào Viên có 13 quận. Thành phố Tân Bắc có 29 quận. Các thành phố trực thuộc tỉnh có 12 quận.

Các huyện của Trung Hoa Dân Quốc được chia thành 16 thành phố trực thuộc huyện (縣轄市; xiànxiáshì), 41 thị trấn (鎮; zhèn) và 153 xã (鄉; xiāng). Tổng số đơn vị hành chính địa phương cấp 3 của Đài Loan là 367 đơn vị.

Dưới thành phố trực thuộc huyện và thị trấn là các khu phố (里; lǐ). Dưới xã là các thôn (村; cūn). Dưới khu phố và thôn là tổ dân cư (鄰; lín).

Do tình hình chính trị phức tạp, phân cấp hành chính theo luật định của Đài Loan khác so với trên thực tế. Theo hiến pháp, Trung Hoa Dân Quốc bên cạnh các thành phố trực thuộc trung ương, các tỉnh thì còn có các khu vực đặc biệt gồm Tây Tạng và Ngoại Mông (nay là Mông Cổ).^[1] Trong thực tế, Đài Loan đã bãi bỏ những quy định này vào năm 2006.^[2]

Lịch sử

Lãnh thổ

Năm 1945, Trung Hoa Dân Quốc giành lại đảo Đài Loan (Formosa) và quần đảo Bành Hồ (Pescadore) từ Đế quốc Nhật Bản. Năm 1949 và năm 1950, Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc do Quốc Dân Đảng lãnh đạo thua cuộc trong nội chiến, phải rút về Đài Bắc. Chính quyền mất gần như tất cả quyền tài phán của mình với Trung Quốc đại lục, chỉ giữ lại được một số đảo ở ngoài khơi bờ biển của đại lục. Lịch sử này khiến phân cấp hành chính ở Vùng Tự do của Trung Hoa Dân Quốc trở nên phức tạp.

• Tỉnh Đài Loan: Đảo Đài Loan và Quần đảo Bành Hồ được lấy lại dưới thời Đế quốc Nhật Bản.
• Tỉnh Phúc Kiến: Quần đảo Kim Môn và Quần đảo Mã Tổ được cắt ra khỏi lãnh thổ của đại lục dưới thời Trung Hoa Dân Quốc.
• Đặc khu Hành chính Hải Nam: Khu vực này trước đây do Trung Hoa Dân Quốc quản lý, tuy nhiên hòn đảo này đã bị CHND Trung Hoa chiếm giữ từ năm 1950 và trở thành một tỉnh của họ.
• Tỉnh Chiết Giang: Trước đây Đài Loan kiểm soát tỉnh này, nhưng Trung Quốc đã chiếm giữ phần lớn tỉnh vào năm 1949. Đài Loan kiểm soát quần đảo Đại Trần cho đến năm 1955.
• Tỉnh Quảng Đông: Đài Loan đã mất quyền kiểm soát tỉnh nhưng Quần đảo Đông Sa của tỉnh trên danh nghĩa vẫn là một phần của tỉnh Cao Hùng.

Chuyển đổi thành các phân khu

Từ năm 1949, chính phủ đã thực hiện nhiều thay đổi ở khu vực do mình kiểm soát. 2 tỉnh được thu nhỏ, chuyển phần lớn chức năng cho chính quyền trung ương hoặc chính quyền quận. 6 thành phố trực thuộc trung ương được thành lập.

Kể từ những năm đầu tiên, sự tồn tại của tỉnh Đài Loan luôn là vấn đề lớn gây tranh cãi vì nó ảnh hưởng đến vị thế chính trị của Đài Loan. Từ năm 1998, quyền hạn của chính quyền tỉnh Đài Loan được chuyển cho chính quyền trung ương thông qua việc sửa đổi hiến pháp. Bên cạnh đó, phân cấp hành chính lúc bấy giờ cũng không phù hợp với quy hoạch vùng, nhiều thành phố có khu hành chính nhỏ hơn các khu vực đô thị, hầu như không có cách nào để thống nhất các khu này lại.

Quốc Dân Đảng muốn sáp nhập Thành phố Đài Bắc, Quận Đài Bắc và Thành phố Cơ Long thành một vùng đô thị Đài Bắc, giúp quy hoạch và phát triển vùng tốt hơn. Trong khi Đảng Dân chủ Tiến bộ phản bác, cho rằng việc làm này sẽ loại bỏ chính quyền Quận Đài Bắc, khiến kết quả phiếu bầu sẽ thuận lợi hơn cho Quốc Dân Đảng vì hai thành phố lân cận có xu hướng bỏ phiếu cho đảng này.

Năm 2007, Quận Đài Bắc được nâng lên thành huyện bán tự trị (準直轄市), ngang với Thành phố Cao Hùng và Thành phố Đài Bắc.^[3] Việc này sẽ giúp quận có một khung pháp lý mới về tổ chức hành chính và ngân sách của một đô thị trên thực tế nhưng trên giấy tờ vẫn là một quận. Huyện Đài Trung và Thành phố Đài Nam đã vận động chính quyền trung ương để được hưởng cơ chế tương tự. Năm 2011, Huyện Đào Viên được nâng lên thành khu bán tự trị vì dân số đạt hơn 2 triệu người.

Dưới thời chính quyền của Tổng thống Mã Anh Cửu, chính quyền trung ương đã sắp xếp lại các huyện và thành phố. Các đợt điều chỉnh phân cấp hành chính lớn diễn ra vào năm 2009, 2010 và 2014.^[4]

Danh sách

	Cấp 1	Cấp 2	Cấp 3	Cấp 4	Cấp 5
Loại phân cấp	Thành phố trực thuộc trung ương (6)		Quận (157)	Khu phố	Tổ dân cư
	Tỉnh (2)	Thành phố trực thuộc tỉnh (3)
		Huyện (13)	Thành phố trực thuộc huyện (17)
			Thị trấn (41)
			Xã (153)	Thôn
Tổng	22		368	7.830	147.940

Bản đồ	Số	Tên	Chữ Hán	Bính âm Hán ngữ	Tiếng Anh	Tiếng Đài Loan	Tiếng Khách Gia	Thủ phủ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22	Thành phố trực thuộc trung ương (tiếng Trung: 直轄市)
	1	Thành phố Cao Hùng	tiếng Trung: 高雄市	Gāoxióng	Kaohsiung City	Ko-hiông	Kô-hiùng
	2	Thành phố Đài Bắc	tiếng Trung: 臺北市	Táiběi	Taipei City	Tâi-pak	Thòi-pet
	3	Thành phố Đài Nam	tiếng Trung: 臺南市	Táinán	Tainan City	Tâi-lâm	Thòi-nằm
	4	Thành phố Đài Trung	tiếng Trung: 臺中市	Táizhōng	Taichung City	Tâi-tiong	Thòi-chûng
	5	Thành phố Đào Viên	tiếng Trung: 桃園市	Táoyuán	Taoyuan City	T'ao-yüan	Thô-hn̂g
	6	Thành phố Tân Bắc	tiếng Trung: 新北市	Xīnběi	New Taipei City	Sin-pak	Sîn-pet
	Tỉnh Đài Loan (tiếng Trung: 臺灣省)
	7	Thành phố Cơ Long	tiếng Trung: 基隆市	Jīlóng	Keelung City	Ke-lâng	Kî-lùng
	8	Thành phố Gia Nghĩa	tiếng Trung: 嘉義市	Jiāyì	Chiayi City	Ka-gī	Kâ-ngi
	9	Thành phố Tân Trúc	tiếng Trung: 新竹市	Xīnzhú	Hsinchu City	Sin-tek	Sîn-tsuk
	10	Huyện Bành Hồ	tiếng Trung: 澎湖縣	Pénghú	Penghu County	Phêⁿ-ô͘	Phàng-fù	Mã Công (tiếng Trung: 馬公)
	11	Huyện Bình Đông	tiếng Trung: 屏東縣	Píngdōng	Pingtung County	Pîn-tong	Phìn-tûng	Bình Đông (tiếng Trung: 屏東)
	12	Huyện Chương Hóa	tiếng Trung: 彰化縣	Zhānghuà	Changhua County	Chiong-hoà	Chông-fa	Chương Hóa (tiếng Trung: 彰化)
	13	Huyện Đài Đông	tiếng Trung: 臺東縣	Táidōng	Taitung County	Tâi-tang	Thòi-tûng	Đài Đông (tiếng Trung: 臺東)
	14	Huyện Gia Nghĩa	tiếng Trung: 嘉義縣	Jiāyì	Chiayi County	Ka-gī	Kâ-ngi	Thái Bảo (tiếng Trung: 太保)
	15	Huyện Hoa Liên|tiếng Trung: 花蓮縣	Huālián	Hualien County	Hoa-liân	Fâ-lièn	Hoa Liên (tiếng Trung: 花蓮)
	16	Huyện Miêu Lật	tiếng Trung: 苗栗縣	Miáolì	Miaoli County	Biâu-le̍k	Mèu-li̍t	Miêu Lật (tiếng Trung: 苗栗)
	17	Huyện Nam Đầu	tiếng Trung: 南投縣	Nántóu	Nantou County	Lâm-tâu	Nàm-thèu	Nam Đầu (tiếng Trung: 南投)
	18	Huyện Nghi Lan	tiếng Trung: 宜蘭縣	Yílán	Yilan County	Gî-lân	Ngì-làn	Nghi Lan (tiếng Trung: 宜蘭)
	19	Huyện Tân Trúc	tiếng Trung: 新竹縣	Xīnzhú	Hsinchu County	Sin-tek	Sîn-tsuk	Trúc Bắc (tiếng Trung: 竹北)
	20	Huyện Vân Lâm	tiếng Trung: 雲林縣	Yúnlín	Yunlin County	Hûn-lîm	Yùn-lìm	Đấu Lục ({{Lang-zh|t=斗六)
= Thành phố trực thuộc trung ương (tiếng Trung: 直轄市)      = Thành phố trực thuộc tỉnh (tiếng Trung: 省轄市 hoặc tiếng Trung: 市)      = Huyện (tiếng Trung: 縣)	Tỉnh Phúc Kiến (tiếng Trung: 福建省)
	21	Huyện Kim Môn	tiếng Trung: 金門縣	Jīnmén	Kinmen County	Kim-mn̂g	Kîm-mùn	Kim Thành (tiếng Trung: 金城)
	22	Huyện Liên Giang	tiếng Trung: 連江縣	Liánjiāng	Lienchiang County	Liân-kang	Lièn-kông	Nam Can (tiếng Trung: 南竿)

Các Trung tâm Phục vụ Liên hợp của Hành chính viện

Chính quyền trung ương điều hành 5 khu vực được gọi là Trung tâm Phục vụ Liên hợp (區域聯合服務中心) bên ngoài thủ đô Đài Bắc, như là khu vực của các bộ thuộc Hành chính Viện. Những khu vực này được đề ra trong Kế hoạch Phát triển Không gian Quốc gia Toàn diện cho Đài Loan (臺灣地區國土綜合開發計劃), có thể được xem như một cấp chính quyền trong thực tế hoặc tương đương với các vùng liên bang của Nga.

Tên Trung tâm phục vụ liên hợp	Chữ Hán	Ngày thành lập	Khu vực phục vụ
Nam Đài Loan	tiếng Trung: 南部聯合服務中心	01/01/1998	Cao Hùng, Bành Hồ, Bình Đông
Trung Đài Loan	tiếng Trung: 中部聯合服務中心	14/05/2003	Chương Hóa, Miêu Lật, Nam Đầu, Đài Trung
Đông Đài Loan	tiếng Trung: 東部聯合服務中心	29/09/2007	Hoa Liên, Đài Đông
Vân Gia Nam	tiếng Trung: 雲嘉南區聯合服務中心	27/03/2012	Gia Nghĩa, Đài Nam, Vân Lam
Kim Mã	tiếng Trung: 金馬聯合服務中心	18/01/2017	Kim Môn, Liên Giang

Miền Bắc của Đài Loan không có bất kỳ trung tâm phục vụ liên hợp nào vì khu vực này thuộc thẩm quyền của Hành chính viện có trụ sở đặt tại Đài Bắc.