Snooker
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Snooker (phát âm UK: /ˈsnuːkər/ SNOO-kər, US: /ˈsnʊkər/ SNUUK-ər) là một kiểu chơi bi-a được chơi trên bàn kiểu Anh với 6 lỗ, được chơi lần đầu tại Ấn Độ thời kỳ thuộc Anh vào nửa sau của thế kỷ 19. Trò chơi sử dụng 22 bi, gồm 1 bi cái màu trắng và 21 bi mục tiêu nhiều màu. Mục tiêu của trò chơi là tích luỹ điểm số thông qua các cú đánh hợp lệ đưa các bi mục tiêu được chỉ định vào lỗ.
 | Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. |
 | Bài viết hoặc đoạn này cần được wiki hóa để đáp ứng tiêu chuẩn quy cách định dạng và văn phong của Wikipedia. |
 | Bài viết hoặc đoạn này cần người am hiểu về chủ đề này trợ giúp biên tập mở rộng hoặc cải thiện. |
_2013-01-30_02.jpg)
Remove ads
Lịch sử
Snooker được chơi lần đầu tại Ấn Độ thời kỳ thuộc Anh vào nửa sau của thế kỷ 19.[1] Vào thập niên 70 của thế kỷ đó, bi-a rất phổ biến đối với các sĩ quan quân đội Anh đóng quân tại Jubbulpore (nay là Jabalpur) của Ấn Độ, và nhiều biến thể của bi-a đã được tạo ra. Một trò chơi tương tự, bắt nguồn từ Nhà ăn Sĩ quan Trung đoàn 11 Devonshire năm 1875, là sự kết hợp của hai kiểu chơi pool nổi tiếng thời đó: kim tự tháp và bi đen (cả hai sau này được kết hợp lại để tạo nên kiểu chơi pool 8 bóng). Năm 1882, bộ luật chơi Snooker đầu tiên được đại tá Neville Chamberlain phát triển. Tên gọi "Snooker" là một từ lóng dùng để chỉ những tân binh hoặc những người lính chưa có nhiều kinh nghiệm.
Snooker được giới thiệu lần đầu tại Anh trong cuốn tạp chí Sporting Life số ra năm 1887. Kể từ đó bộ môn này dần phổ biến hơn tại Anh,[2] nhưng chủ yếu là trong quân đội. Hiệp hội Bi-a và Hội đồng các câu lạc bộ (BA&CC) được thành lập năm 1919 dựa trên việc sáp nhập hai cơ quan trên, cũng ra mắt bộ luật chơi snooker tiêu chuẩn cùng năm.
Giải vô địch snooker thế giới được tổ chức lần đầu vào năm 1926,[3] với Joe Davis là nhà vô địch đầu tiên. Tuy nhiên, ảnh hưởng của Chiến tranh thế giới khiến sức hút của snooker giảm dần; thậm chí giải vô địch thế giới năm 1952 chỉ có 2 vận động viên tranh tài.
Snooker được đưa lên TV màu lần đầu trên BBC năm 1967,[4] sau đó phát sóng nhiều giải đấu hơn. Lý do cho việc này là nhằm quảng bá cách mà TV màu phát sóng, giúp khán giả có thể theo dõi các chương trình với nhiều màu sắc hơn (đặc biệt là khi snooker sử dụng nhiều màu cho các bi). Các giải đấu được tổ chức nhiều hơn sau này, nhưng phụ thuộc vào các quảng cáo thuốc lá: năm 2003 sau lệnh cấm quảng cáo thuốc lá, số giải đấu giảm từ 22 (năm 1999) xuống còn 15. Tuy nhiên snooker vẫn có sự phát triển với nhiều sự kiện hơn, mặc dù vẫn gặp phải không ít khó khăn đặc biệt là thời kỳ COVID-19.
Remove ads
Luật chơi
Thiết bị
Snooker sử dụng bàn bida kiểu Anh, với lỗ nhỏ và bàn rộng (khu vực bi lăn có kích thước 3,57 m x 1,78 m). Bàn có 6 lỗ: bốn lỗ ở các góc, gọi là lỗ "năm" và hai lỗ ở chính giữa cạnh dài của bàn, gọi là lỗ "mười". Bàn cũng được bọc vải nỉ baize như các bàn bi-a thông thường khác.
Các quả bóng (bi) trong snooker có kích thước 52,5 mm, nhỏ hơn so với trong pool. Chúng có các màu gồm trắng (bi cái, 1 bi), đỏ (15 bi), vàng, nâu, xanh lá cây, xanh dương, hồng, đen (mỗi màu 1 bi).
Ngoài ra các dụng cụ chơi khác (cơ, lết, lơ,...) tương tự như của bi-a lỗ.
Xếp bi
Các bi được xếp theo vị trí như hình trên. Chú ý rằng bi hồng không chạm vào bi đỏ, và bi trắng phải nằm trong khu vực hình chữ D.
Đề pa
Người chơi đặt bi cái (trắng) trong khu vực chữ D, sau đó đánh bi này chạm vào các bi đỏ. Nếu cú đánh hợp lệ và có bi đỏ rơi xuống lỗ, người chơi được tiếp tục đánh bi màu sau đó (theo quy tắc dưới). Nếu cú đánh hợp lệ nhưng không có bi nào rơi xuống lỗ, lượt chơi chuyển đến cho đối thủ.
Các cú đánh sau đề pa
Khi đến lượt (kể cả lượt đề pa), người chơi cần đưa ít nhất 1 bi đỏ 
rơi xuống lỗ. Lúc này người chơi ghi được 1 điểm và tiến hành đánh bi màu (cần lưu ý nếu nhiều bi đỏ rơi xuống cùng lúc hợp lệ thì tính 1 điểm cho mỗi bi đỏ). Trước khi đánh bi màu, người chơi phải chỉ ra mình muốn đánh bi màu gì trước (gọi là bi "gọi"), và chỉ được đánh bi này xuống lỗ (trừ khi đó là một tình huống rõ ràng). Nếu đánh bi màu xuống lỗ hợp lệ, người chơi ghi điểm cho bi màu đó, sau đó bi màu này được đặt lại về vị trí ban đầu (nếu vị trí này đã bị chiếm bởi bi khác, nó sẽ được đặt tại vị trí có điểm cao nhất chưa bị chiếm; nếu không, nó sẽ được đặt theo trục dọc của bàn, gần với vị trí ban đầu của nó nhất).
Khi trên bàn không còn bi đỏ (trừ khi bi đỏ cuối cùng rơi xuống hợp lệ, khi đó người chơi tiếp tục đánh bi màu tự gọi theo quy tắc trên), bi mục tiêu tiếp theo được chỉ định đánh sẽ tự động là bi có số điểm thấp nhất trên bàn và tăng dần (bắt đầu từ vàng đến đen theo bảng bên).
Gài Snooker
Gài snooker (snookered) là một tình huống khi trọng tài xác định đường thẳng nối giữa bi cái và bi mục tiêu đã bị chắn bởi một hoặc nhiều bi không phải bi mục tiêu. Nhưng nếu có thể đánh bi cái vào một hoặc hai bên ngoài cùng của bi mục tiêu mà không bị cản trở bởi bi không phải mục tiêu, bi cái không được tính là bị gài.
Các lỗi
Về cơ bản, các lỗi này tương tự như các lỗi trong các nội dung bi-a lỗ khác.
Khi phạm lỗi, bi cái vẫn giữ nguyên vị trí (trừ khi đã rơi ra khỏi bàn hoặc rơi xuống lỗ thì sẽ được đặt lại trong khu vực chữ D), điểm số của cú đánh lỗi sẽ không được tính; thay vào đó là điểm phạt được cộng cho đối thủ.
Đôi khi đối thủ có thể yêu cầu người phạm lỗi thực hiện lại cú đánh lỗi.
Bi tự do (free ball)
Sau khi phạm lỗi, nếu bi cái rơi vào tình huống bị gài, trọng tài sẽ hô "Free Ball" cho đối thủ (đối thủ có thể yêu cầu người phạm lỗi thực hiện lại cú đánh lỗi thì quyền này sẽ bị mất).
Người chơi cần chọn 1 bi trên bàn làm bi tự do (hay bi mục tiêu tạm thời). Điểm số của bi tự do bằng điểm số của bi mục tiêu gốc (ví dụ nếu bi mục tiêu gốc là bi đỏ và bi tự do là bi xanh lá 
thì bi xanh lá sẽ "tạm thời" có giá trị 1 điểm).
Bi tự do sau khi đánh xuống lỗ sẽ được đưa trở lại về vị trí ban đầu của nó. Nếu cả bi tự do lẫn bi mục tiêu gốc đều rơi xuống lỗ, chỉ tính điểm của bi mục tiêu gốc (trừ khi bi mục tiêu gốc là bi đỏ thì cả hai bi đều tính 1 điểm, người chơi nhận 2 điểm). Bi mục tiêu gốc khi này sẽ không được đặt lại.
Các lỗi và điểm phạt
- Ghi chú
Kết thúc ván đấu
Ván đấu kết thúc nếu tất cả các bi mục tiêu đã được đánh xuống lỗ. Người chơi có số điểm cao hơn sẽ giành chiến thắng ván đó. Ván đấu có thể kết thúc sớm nếu một người chơi xin thua khi khoảng cách về điểm số là quá lớn, tuy nhiên trên thực tế những người chơi thường tiếp tục vì hi vọng đối phương mắc sai lầm dẫn đến phạm lỗi.
Nếu tỉ số là hoà sau khi các bi mục tiêu rơi xuống lỗ, bi đen sẽ được đặt lại vào vị trí của nó, đồng thời một trong 2 người chơi sẽ được chọn ngẫu nhiên để đánh tiếp (với bi trắng nằm trong khu vực chữ D). Các cú đánh tiếp tục với chỉ bi đen; ai nhận được 7 điểm trước (thông qua đưa bi đen xuống lỗ hợp lệ hoặc đối phương phạm lỗi) sẽ thắng ván đấu. Một trận đấu thường có nhiều ván đấu, với yêu cầu thắng một số ván nhất định để giành chiến thắng chung cuộc.
Remove ads
Các tay cơ nổi tiếng
_2015-02-04_02.jpg)
Quốc tế
Cơ thủ snooker huyền thoại là Joe Davis người Anh, ông nghỉ hưu vào năm 1946 sau 20 năm bất bại. Ông ghi được 100 điểm hoặc 687 lần thọc bi vào lưới. Sau đó, Horace Lindrum người Úc đã phá vỡ kỷ lục của ông. Sang thập niên thứ nhất của thế kỷ 21, cơ thủ O'Sullivan là số 1 vương quốc Anh và thế giới ở thể loại này. O'Sullivan đã vô địch toàn Anh và thế giới nhiều lần từ năm 2000 đến nay, ông cũng đã đi tour đấu khắp nơi trên thế giới. Người ta gọi ông là Pele của snooker, ông đã 5 lần vô địch thế giới snooker và kiếm được hơn 10 triệu bảng Anh tiền thưởng. Đáng chú ý là ông có tour giao hữu với nữ cơ thủ xinh đẹp số 1 Đài Loan - Pan Xiaoting ở thể loại billiard 9 pool cũng như snooker sở trường.
Việt Nam
- Lê Trọng Ngọc 5 HCV
- Lê Dũng 2 HCV
- Phạm Thanh Thủy 1 HCV
- Phạm Hoài Nguyên 1 HCV
- Phạm Hoài Nam 1 HCV
- Nguyễn Trọng Kiên 2 HCV
- Nguyễn Thành Long 2 HCV
Trò chơi billiard đã xuất hiện trên thế giới hơn một nửa thế kỷ nay. Tại Việt Nam thời Pháp thuộc đã xuất hiện các bàn billiard Pháp (3 bi) trong các Câu lạc bộ sĩ quan để tầng lớp thượng lưu và các sĩ quan giải trí.
Trước thời kỳ 86-87 ở Việt Nam phong trào billiard tồn tại mang tính tự phát chủ yếu nhằm phục vụ mục đích giải trí, ở phía bắc phổ biến chơi billiard lỗ (pool). Ở phía nam thì phổ biến loại hình Bi-da (caroom).
Cuối năm 1996, ông Hoàng Vĩnh Giang, giám đốc sở thể dục thể thao đi công tác ở nước ngoài mang tài liệu về Việt Nam với ý tưởng đưa trò chơi này phát triển thành một môn thể thao cho người Việt
Người được giao trọng trách này là ông Đoàn Đức Đính, một người lúc đó là chủ một Câu lạc bộ tập hợp rất nhiều cơ thủ giỏi của Hà Nội.
Ngay khi bộ môn Billiard-Snooker được thành lập, giải Seagame 19 tại Indonesia Billiard-Snooker Việt Nam ra quân thành công rực rỡ với 1HCV của Lý Thế Vinh, 1HCB của Dương Hoàng Anh và 2HCĐ của Đặng Đình Tiến và Lê Phúc Lợi. Sau những thành công ngoài mong đợi của lần đầu tiên ra quân Billiard-Snooker Việt Nam đã được nhà nước mạnh dạn đầu tư và gạt hái được rất nhiều thành tích tại các giải quốc tế:
- 1HCĐ tại SEA Games 21
- 1HCV, 1HCB tai ASIAD 2002;
- 4HCV, 3HCB, 1HCĐ tại SEA Games 22
- 5HCV, 4HCB, 1HCĐ tại SEA Games 30
Remove ads
Chú thích
Liên kết ngoài
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads