Ingveoons

Et Ingveoons of Noordzeegermoans es de benoamienge vo typische kenmerkn van bepoalde West-Germoansche toaln die lanks de Noordzee gesprookn èn gewist.

Verspreidienge van de vuuf Germoansche hoofdgroepn in d' 1e eeuwe achter Chr.

Ingveoonsche toaln

D'Ingveoonsche toaln zyn die toaln die d'Ingveoonsche klankverschuviengn in meer of mindere moate gekend èn.

• Iengels: et Oudiengels wos de toale van d'Angeln en Saksn die in de 5e eeuwe 't Kanoal èn overgestookn en Groot-Brittannië èn veroverd
• Saksisch: e groot deel èt ook mègedoane an de veroverienge van Groot-Brittannië, de reiste es achtergebleevn in 't noordn van Duutsland
• Fries
• Ollands
• West-Vlams
• Zêeuws

't Iengels, 't Fries en 't Saksisch èn de toalvernieuwiengn 't meest van ol oundergoan.

Toalistorici zien in 'n Ingveoonschn invloed up 't West-Vlams e bewys dat 'n invloed van de Friezn in d'eeste eeuwn tot an Vloandern kwam.

Kenmerkn

Legende:
OE: Oudiengels, OF: Oudfries, OOD: Oudoogduuts, OS: Oudsaksisch, MND: Middelnederduuts, ONed: Oudnederlands, OHol.: Oudhollands, OVl.: Oudvlams.

Werkwoordvervoegieng: Einheitsplural

De werkwoordvervoegiengn van 1e, 2e en 3e persoon meervoud volln t'ope.

Toale	Inf.	1e p.mv.	2e p.mv.	3e p.mv.
OE, OF	helpan (elpn)	wē helpaþ	ġē helpaþ	hīe helpaþ
OS	helpan (elpn)	wi helpad	gi helpad	sia helpad
ONed	gevan (geevn)	wi gevun	gi gevit	sia gevunt
OOD	helfan (elpn)	wir helfamēs	ir helfet	sia helfant

Deflexie

't Verschil tusschn datief en accusatief by persoonlikke voornoamwoordn ienkelvoud es weggevolln.

Toale	1e p.ev. acc.	1e p.ev. dat.	2e p.ev. acc.	2e p.ev. dat.
Iengels	me		thee*
Fries	my		dy
Nedersaksisch, Middelnederlands	mi		di
Limburgs	mich		dich
Duuts	mich	mir	dich	dir

(*) Vroegnieuwiengels, verouderd

Verlies nazoaln medeklienker mè compensatorische rekkienge

Verlies van den nazoaln medeklienker in /mf/ /ns/ /nth/ mè rekkienge van d'n vorigen klienker lik gevolg

uus	OF, OE, OS ūs	ONl uns, OOD unser, Got. unsis
vuve	OF, OE, OS fīf	OOD, Got. fimf
zochte/(FV) zofte	OF sefte, OE sēfte, sōfte, OS sāfti	ONl senifte, OOD semfti
ganze	OF, OE, MND gōs	OOD gans
ander/(FV) aajer	OF ōther, OE ōþer, OS ōðar	OOD andar
mound	OF, OE, OS mūth	ONl munt, OOD mund
	OVl. Dicasmutha (Diksmude) OHol. Amuda (Muiden)	Dendermonde, Roermond

Wederkerend voornoamword

In tegenstellienge tot d'andre West-Germoansche toaln kenn Ingveoonsche toaln gin afzounderlik word voor 't wederkerende voornoamword in den derdn persoon.

Persoon	Iengels	Fries	West-Vlams	Nederlands (*)	Nedersaksisch	Duuts
3e p.ev.m.	himself	him	em	zich	sik	sich
3e p.ev.v.	herself	har	eur	zich	sik	sich
3e p.mv.	themselves	har	under	zich	sik	sich

(*) zich es e Duuts leenword sinsn de loate Middelêeuwen.

Verschuvienge g → j

De verschuvienge van g noa j deed em ollene voor in 't Iengels en 't Fries. Vo toalkundigen es dat e belangrik argument vo die twee toaln t'ope te steekn in nen apartn toalgroep, et Anglo-Fries.

Duuts	Nederlands	West-Vlams	Fries	Iengels
gestern	gisteren	gistern	juster	yesterday
vergessen	vergeten	vergeetn	ferjitte	ME foryeten (*)
Tag	dag	dag/(FV) dei	dei	day
Weg	weg	weeg/weug/(FV) wei	wei	way
Regen	regen	rèèn/(FV) rein	rein	rain
Geld	geld	geld	jild	yield (**)

(*) Middeliengels (**) yield = upbriengste

Verschuvienge k → tsj

De verschuvienge van k noa tsj noemt ook wel palatalisoasje.

Duuts	Nederlands	West-Vlams	Fries	Iengels
Kirche	kerk	kerke	tsjerke	church
Käse	kaas	koas	tsiis	cheese
Kerl	kerel	keirel	tsjirl	churl
Kessel	ketel	---	tsjettel	OE cietel
Mücke	mug	mugge	mich	midge
wählen	kiezen	kiezn	OF ziāsa	choose
gebrochen	gebroken	gebrookn	brutsen	broken

Ountroundienge u → i → e

Duuts	Nederlands	Middelnederlands	West-Vlams	Fries	Iengels
dünn	dun	dunne, dinne	dinne, dunne	tin	thin
Pfütze (*)	put	putte, pit(te)	pit	pet	pit
Rücken	rug	rugghe, rig(ghe), ric	rik, rugge	rêge	ridge
Brücke	brug	brugghe, brigghe	brugge	brêge	bridge

(*) Da wilt nu zeggn woaterplasse.

Oorsproung van de noame

De noame Ingveoons es ofkomstig van Ingvaeones. Da wos de noame die de Romeinschn schryver en istoricus Tacitus gegeevn èt an sommige Germoansche stammn lik de Angeln, Friezn en Saksn.

In de 1e eeuwe n.C. wos et Germoans van die stammn nog en eeneidstoale. 't Gebruuk van de term Ingveoons vo bepoalde klankverschuviengn binn et West-Germoans dateert uut de 19e eeuwe.