Walonreye

Li Walonreye u Waloneye, c' est l' mitan nonnrece del Beldjike.

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Walonreye », loukîz cial.

Waloneye / Walonreye
Wallonie
Wallonien

(Detays)
divize nåcionåle : Walon todi !
Lingaedje oficir	Francès eyet Almand
Lingaedje coinrece	Gåmès Lussimbordjwès Picård Tchampnwès Walon
Mwaisse-veye	Nameur
Minisse-prezidint	Willy Borsus
Sitindêye  - Totåle  - % aiwe	16.901 km² [1]
Populåcion  - Totåle (2018)  - Dinsité	- 3 624 337 dimorants[2] - ${\displaystyle 3624337\div 16901=214,44}$ dimorants/km²
Ime nåcionå	Li Tchant des Walons

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "Walonreye", alez s' vey sol Wiccionaire

Mwaissès dnêyes

Politicmint, elle est rprezintêye pa l' institucion politike k' a stî lomêye oficirmint, on tins^[3], Redjon^[4] walone^[5] po tot çou ki compete di l' economeye, et totes sôres d' ôtès sacwès, apus ki l' acsegnmint eyet l' culteure, ki sont minés pal Federåcion Walonreye-Brussele (u Kiminålté francesse) pol redjon francès-cåzante eyet l' kiminålté tîxhon-cåzante po les comenes avou l' almand come lingaedje oficir).

Les dmanants del Walonreye sont lomés Walons.

El Beldjike redjonålijheye, li Walonreye respond al Flande eyet l' Redjon Brusselwesse.

L' essegne del Walonreye, c' est l' Cok walon.

L' ime del Waloneye, c' est l' Tchant des Walons.

Politike linwistike

Li Walonreye a deus lingaedjes oficirs, li francès eyet l' almand, tchaeke dins s' redjon, såf po çou k' est des institucions, insi metans l' almand est oficir å Pårlumint walon, wice k' i gn a des såles po des ratourneus.

Mins l' politike linwistike prôpmint dit ni compete nén å Govienmint walon, mins åzès govienmints des kiminåltés; çou ki fwait ki les lingaedjes do payis come li walon n' ont pont d' aspoya oficir.

Linwincieuzmint, les lingaedjes cåzés el Walonreye sont les deus lingaedjes oficirs, li francès (sol cåzu tot l' teritwere) eyet l' almand (sol teritwere del Kiminålté tîxhon-cåzante); eyet les shijh lingaedjes do payis, li walon, k' est ki rascovere li pus grand boket (li Walonreye walon-cåzante), li picård, li tchampnwès, l' lorin, li lussimbordjwès eyet l' ripouwaryin.

Djeyografeye

Provinces

• Province di Lidje.
• Province di Nameur.
• Province do Roman Payis.
• Province do Hinnot.
• Province do Lussimbork

Aiwes

Mape del Walonreye avou Mouze et Sambe come sicrene

Li Walonreye est a tchvå sol mîtrin cours di Mouze, et so Sambe (mins ki n' est li vî vî coraedje di Mouze).

Istwere

E 13inme sieke, li teritwere del Walonreye d' asteure esteut pårti inte li Principåté d' Lidje, li Conteye di Nameur, li Dutcheye del Braibant, li Conteye do Hinnot, li Dutcheye do Lussimbork, li Principåté di Ståvleu-Måmdey, li Dutcheye do Limbork, li Conteye di Dålem.

Economeye

eploye pa secteurs el Beldjike

Eploye

E 2003, gn aveut 96 åcint des eterprijhes k' avént moens di 50 djins. Ûtante-deus åcint avént moens di 10 djins. Gn aveut k' 680 societés k' eployént dipus d' 200 djins, metowes purade so Lidje et sol Hinnot. Cwarante-nouv djins so 100 estént eployîs (-eyes) dins des eterprijhes, 31 so 100 a l' Estat, et 20 so 100 estént a leu boûsse. Li Flande aveut, li minme anêye, bråmint moens di djins a l' Estat (20 åcint).

Amontaedje d' eterprijhes

åcintaedje des amonteus d' eterprijhes dins sacwants payis (2002)

Si on louke li porcintaedje des amonteu(se)s d' eterprijhes eneviè li totå des bouteus dins les payis d' l' OCDE, on voet k' el Walonreye avou ses 3,6 djins so 100 k' ont amonté leu prôpe pordjet po wangnî leu crosse, est lon padrî des payis come les Estats-Unis (10,5), l' Irlande (9,1), k' elle est å cou d' Almagne (5,2) et des Bas-Payis (4,6), mins k' ele bate li France (3,2), li Flande (2,6), li Rûsseye (2,5) eyet l' Djapon (1,8).^[6]

Tchômaedje

Li Walonreye a on pus gros porcintaedje di foû-posse kel Flande, mins elle a moens di tchômeu k' Brussele, dispu 1993.

Rivnou par djin

Li rivnou par djin e 2004 esteut di 12.357 uros (disconte di 14.026 € pol Flande et 11.309 € po Brussele).

Vicance

So totes li stindêye del Walonreye, sins waitî les lingaedjes do payis, gn a des dujhances ki sont les minmes.

Amagnîs et abwessons tipikes

Bråmint des amagnîs et abwessons pår walons, c' est des cofrereyes k' endè fwaiynut li rclame.

Amuzmints

• les dicåces.

Hårdêyes divintrinnes

• Rilomés Walons
• Sitouwåcion linwistike del Walonreye
• Walonreye walon-cåzante

Hårdêyes difoûtrinnes

• On hagnon sol Walonreye dins l' eciclopedeye "Knol" (en inglès, pa Stéphane Dohet)
• Li Walonreye so ene waibe des spotchîs peupes d' Urope