Mê-ông-chheⁿ (冥王星; Eng-gí: Pluto; hû-hō:
,[1]
[2]) sī thài-iông-hē khah goā-khaú-pêng ê 1 lia̍p chheⁿ-thé (celestial body). 1930 nî hông hoat-hiān, tòng-chò 1 lia̍p he̍k-chheⁿ. I ê kúi-tō kap pa̍t lia̍p he̍k-chheⁿ bô kâng, ke chin chhu, ū-sî-á koh phēng Hái-ông-chheⁿ khah oá Ji̍t-thaû. 1978 nî chhoē tio̍h i siōng toā lia̍p ê oē-chheⁿ Charon, 2005 nî koh chhoē tio̍h lēng-goā 2 lia̍p khah sè lia̍p ê oē-chheⁿ Nix kap Hydra. Kok-chè Thian-bûn Chó͘-ha̍p (IAU) tī 2006 nî 8 goe̍h thong-koè kā Mê-ông-chheⁿ ê tē-ūi ùi he̍k-chheⁿ kàng-ki̍p kàu é-he̍k-chheⁿ (dwarf planet).
Quick Facts Hoat-kiàn, Hoat-kiàn-chiá ...
Mê-ông-chheⁿ
 |
Hoat-kiàn |
---|
Hoat-kiàn-chiá |
Clyde W. Tombaugh |
---|
Hoat-kiàn tē-tiám |
Lowell Observatory |
---|
Hoat-kiàn ji̍t-chí |
February 18, 1930 |
---|
Miâ-hō |
---|
MPC miâ-hō |
(134340) Pluto |
---|
Hō-miâ iû-lâi |
Pluto |
---|
Minor planet category |
|
---|
Kúi-tō sèng-chit |
---|
Goân-kî J2000 |
Earliest precovery date |
August 20, 1909 |
---|
Aphelion |
- 7012737592301486350♠49.305 AU
- (7000737593000000000♠7.37593 billion km)
- February 2114
|
---|
Kīn-ji̍t-tiám |
- 7012443677364922060♠29.658 AU
- (7000443682000000000♠4.43682 billion km)
- (September 5, 1989)
|
---|
|
- 7012590642313097740♠39.482 AU
- (7000590638000000000♠5.90638 billion km)
|
---|
Lî-sim-lu̍t |
6999248800000000000♠0.2488 |
---|
Kúi-tō chiu-kî |
- 7002247940000000000♠247.94 years
- 7009782438400000000♠90,560 d
|
---|
Hōe-ha̍p chiu-kî |
366.73 days |
---|
Pêng-kin kúi-tō sok-le̍k |
4.743 km/s |
---|
Pêng-kin kīn-tiám-kak |
7001145300000000000♠14.53 deg |
---|
Khi-pêng |
- 6999299498499642227♠17.16°
- (11.88° to Sun's equator)
|
---|
Seng-kau-tiám ê keng-tō͘ |
7000192508071165723♠110.299° |
---|
Hn̄g-tiám ê ín-sò͘ |
7000198677810071522♠113.834° |
---|
Known satellites |
5 |
---|
Bu̍t-lí sèn-chit |
---|
Dimensions |
7006237660000000000♠2,376.6±1.6 km (observations consistent with a sphere, predicted deviations too small to be observed) |
---|
Pêng-kin poàn-kéng |
- 7006118830000000000♠1,188.3±0.8 km
- 0.1868 Earths
|
---|
Píⁿ-pêⁿ-lu̍t |
<1% |
---|
Piáu-bīn-chek |
- 7013177900000000000♠1.779×107 km2
- 0.035 Earths
|
---|
Thé-chek |
- 7018705700000000000♠(7.057±0.004)×109 km3
- 6997651000000000000♠0.00651 Earths
|
---|
Chit-liōng |
- 7022130299999999999♠(1.303±0.003)×1022 kg
- 6997218000000000000♠0.00218 Earths
- 0.177 Moons
|
---|
|
7003185400000000000♠1.854±0.006 g/cm3 |
---|
Piáu-bīn tiōng-le̍k |
- 6999620000000000000♠0.620 m/s2
- 0.063 g
|
---|
Thoat-cháu so̍k-tō͘ |
7000121200000000000♠1.212 km/s |
---|
Hêng-chheⁿ chū-choán chiu-kî |
- 7005551856672000000♠6.387230 d
- 6 d, 9 h, 17 m, 36 s
|
---|
Chhiah-tō chū-choán sok-tō͘ |
47.18 km/h |
---|
Chhia-sim khi-pêng |
7000213855193246865♠122.53° (to orbit) |
---|
Pak-ke̍k chhiah-keng |
132.993° |
---|
Pak-ke̍k chhiah-hūi |
−6.163° |
---|
Hoán-siā-lu̍t |
0.49 to 0.66 (geometric, varies by 35%) |
---|
Piáu-bīn un-tō͘ |
siōng-kē |
pêng-kin |
siōng-koân |
Kelvin |
33 K |
44 K (−229 °C) |
55 K |
|
Bêng-hián-tō͘ |
13.65 to 16.3 (mean is 15.1) |
---|
|
−0.7 |
---|
Kak-ti̍t-kèng |
0.06″ to 0.11″ |
---|
Tāi-khì-khoan |
---|
Piáu-bīn ap-le̍k |
1.0 Pa (2015) |
---|
Thé-chek cho͘-sêng |
Chek-sò͘, methane, it-sng-hoà thoàⁿ-sò͘ |
---|
Close
Kap pa̍t lia̍p he̍k-chheⁿ sio pí-phēng, Mê-ông-chheⁿ ke chin sè lia̍p, kúi-tō mā chin bô sio-siâng, beh án-choáⁿ kā tēng-ūi chāi-lâi lóng ū cheng-gī. Ná lâi ná chē lâng tông-ì i sī chú-iàu ê he̍k-chheⁿ, iū-koh sī chhù-iàu ê he̍k-chheⁿ. Mê-ông-chheⁿ mā sǹg sī Hái-ông-chheⁿ goā chheⁿ-thé (trans-Neptunian object), in-ūi 2005 nî 7 goe̍h 31 chhoē tio̍h 1 lia̍p Hái-ông-chheⁿ goā chheⁿ-thé 2003 UB313, phēng Mê-ông-chheⁿ koh-khah toā lia̍p.
2015 nî, NASA ê thài-khong-chûn New Horizons óa kīn Mê-ông-chheⁿ, hip liáu iú-sú í-lâi pún chheⁿ siāng chheng-chhó ê siòng-phìⁿ, jî-chhiá hoat-hiān Mê-ông-chheⁿ ê ti̍t-kèng pí goân-lâi só͘ thui-chhek koh khah khoah 80 kong-lí ū[3].