Hái-ông-chheⁿ (海王星, Eng-gí: Neptune) sī lī Ji̍t-thaû tē 8 hn̄g ê he̍k-chheⁿ, m̄-koh sam-sî ē chaú kah tē 9 hn̄g khì, in-ūi Mê-ông-chheⁿ ê kúi-tō ū khah te̍k-sû. I mā si Thài-iông-hē siōng goā-khaú, siōng sè lia̍p ê khì-thé toā he̍k-chheⁿ (gas giant). Sè bóng sè, Hái-ông-chheⁿ ê chit-liōng khah chē Thiⁿ-ông-chheⁿ, in-ūi tāng-le̍k-tiûⁿ (gravitational field) tì-sú i ê bi̍t-tō͘ ū khah koân.
Quick Facts Hoat-kiàn, Hoat-kiàn-chiá ...
Hái-ông-chheⁿ
 |
Hoat-kiàn |
---|
Hoat-kiàn-chiá |
- Johann Galle
- Urbain Le Verrier
|
---|
Hoat-kiàn ji̍t-chí |
23 September 1846 |
---|
Miâ-hō |
---|
Hō-miâ iû-lâi |
Latin Neptūnus, via French Neptune |
---|
Kúi-tō sèng-chit |
---|
Goân-kî J2000 |
Aphelion |
30.33 astronomical units (4.54×10^9 km) |
---|
Kīn-ji̍t-tiám |
29.81 astronomical units (4.46×10^9 km) |
---|
|
30.07 astronomical units (4.50×10^9 km) |
---|
Lî-sim-lu̍t |
6997867800000000000♠0.008678 |
---|
Kúi-tō chiu-kî |
- 164.8 yr
- 60,182 days
- 89,666 Neptunian solar days
|
---|
Hōe-ha̍p chiu-kî |
367.49 days |
---|
Pêng-kin kúi-tō sok-le̍k |
7003543000000000000♠5.43 km/s |
---|
Pêng-kin kīn-tiám-kak |
7000447202223580004♠256.228° |
---|
Khi-pêng |
6998308569848429468♠1.767975° to ecliptic 6.43° to Sun's equator 0.72° to invariable plane |
---|
Seng-kau-tiám ê keng-tō͘ |
7000230006470144821♠131.784° |
---|
Time of periastron |
2042-Sep-04 |
---|
Hn̄g-tiám ê ín-sò͘ |
7000482297304179106♠276.336° |
---|
Known satellites |
14 |
---|
Bu̍t-lí sèn-chit |
---|
Pêng-kin poàn-kéng |
7007246220000000000♠24,622±19 km |
---|
|
7007247640000000000♠24,764±15 km 3.883 Earths |
---|
Ke̍k-tē poàn-kéng |
7007243410000000000♠24,341±30 km 3.829 Earths |
---|
Píⁿ-pêⁿ-lu̍t |
6998171000000000000♠0.0171±0.0013 |
---|
Piáu-bīn-chek |
7015761830000000000♠7.6183×109 km2 14.98 Earths |
---|
Thé-chek |
7022625399999999999♠6.254×1013 km3 57.74 Earths |
---|
Chit-liōng |
7026102413000000000♠1.02413×1026 kg 17.147 Earths 5.15×10-5 Suns |
---|
|
7003163800000000000♠1.638 g/cm3 |
---|
Piáu-bīn tiōng-le̍k |
11.15 m/s2 1.14 g |
---|
Koàn-sèng in-chú ê lêng-lu̍t |
6999230000000000000♠0.23 (estimate) |
---|
Thoat-cháu so̍k-tō͘ |
23.5 km/s |
---|
Hêng-chheⁿ chū-choán chiu-kî |
0.6713 day 16 h 6 min 36 s |
---|
Chhiah-tō chū-choán sok-tō͘ |
2.68 km/s (9,650 km/h) |
---|
Chhia-sim khi-pêng |
28.32° (to orbit) |
---|
Pak-ke̍k chhiah-keng |
19h 57m 20s 299.3° |
---|
Pak-ke̍k chhiah-hūi |
42.950° |
---|
Hoán-siā-lu̍t |
0.290 (bond) 0.442 (geom.) |
---|
Piáu-bīn un-tō͘ |
siōng-kē |
pêng-kin |
siōng-koân |
1 bar level |
|
72 K (−201 °C) |
|
0.1 bar (10 kPa) |
|
55 K (−218 °C) |
|
|
Bêng-hián-tō͘ |
7.67 to 8.00 |
---|
Kak-ti̍t-kèng |
2.2–2.4″ |
---|
Tāi-khì-khoan |
---|
Scale height |
7004197000000000000♠19.7±0.6 km |
---|
Thé-chek cho͘-sêng |
- Khì-thé:
- 6999800000000000000♠80%±3.2% chúi-sò͘ (H
2)
- 6999190000000000000♠19%±3.2% helium (He)
- 6998150000000000000♠1.5%±0.5% methane (CH
4)
- ~0.019% tiōng-chúi-sò͘-hòa chúi-sò͘ (HD)
- ~0.00015% ethane (C
2H 6)
- Peng:
- a-mó͘-ní-á (NH
3)
- chúi (H
2O)
- liû-hòa chúi-sò͘ ammonium (NH
4SH)
- methane peng (?) (CH
4·5.75H2O)
|
---|
|
Close
Hái-ông-chheⁿ ê miâ-jī sī toè Lô-má hái-sîn lâi--ê. Tāi-piáu hû-hō sī hái-sîn ê bú-khì saⁿ-chhe-kek (trident) ♆. 1846 nî 9 goe̍h 23 hông hoat-hiān. 1989 nî 8 goe̍h 25, Voyager 2 ùi i piⁿ--á poe koè.
Chit lia̍p nâ-sek ê he̍k-chheⁿ chhan-chhiūⁿ Thó͘-chheⁿ mā ū khoân, khah bô ióng-kò͘ tō sī. Voyager 2 hoat-kak chiah-ê khoân ê kiat-kò͘ mā kài oân-chéng. Hái-ông-chheⁿ téng-koân ê hong-sok ē-tit kaù kah 2,000 km/h. Khong-khì lāi-té ū H₂, (hydrogen), He₂ (helium), kap CH₄ (methane, chiau-khì) hō͘ i khoàⁿ--khí-laî nâ-nâ. 1989 nî Voyager 2 poe koè ê sî khoàⁿ tio̍h i ê lâm-poàⁿ-kiû ū 1 ê Toā-o͘-tiám (Great Dark Spot), bē-su Bo̍k-ông-chheⁿ ê Toā-âng-tiám, m̄-koh boé-chhiú soah bô--khì. Hái-ông-chheⁿ ū 13 lia̍p oē-chheⁿ, lāi-té 5 lia̍p iáu ū koá cheng-gī. Siōng toā lia̍p ê oē-chheⁿ Triton chin sim-sek, tò-thaû-hiòng ê kúi-tō, Thài-iông-hē siōng-kài léng (38K) ê chheⁿ-thé, N₂ (nitrogen, chit-sò͘) kap CH₄ kò͘-sêng ê tāi-khì-chân po̍h-po̍h-po̍h (14 microbar).