Díraonadh
From Wikipedia, the free encyclopedia
Is éard is díraonadh ann ná iarmhairt trasnaíochta toinne i leith tonnta atá freagrach as leathadh toinne a thagann amach as cró beag (cosúil le fuaimthonn ag teacht amach as callaire fógartha poiblí). Trí dhíraonadh a chasann tonnta thar réada, agus is ar an ábhar seo a bhíonn bandaí caola geala is dorcha ar imeall scátha (frainsí díraonta). Is foinse thánaisteach don tonn iomadaithe é an réad díraonta nó an cró. Cheap an t-eolaí Iodálach Francesco Maria Grimaldi an focal diffractionem, díraonadh (Gaeilge:briseadh as a chéile) agus ba é an chéad duine riamh é a thaifead breathnuithe cruinne ar an bhfeiniméan sa bhliain 1660.[1][2]
San fhisic chlasaiceach, déantar cur síos ar an bhfeiniméan díraonta leis an bprionsabal Huygens-Fresnel a deir gur féidir breathnú ar gach poncfhoinse ar tonnbhráid mar tonnáin tánaisteacha sféarúla.[3] Bíonn an patrún lúbthachta sainiúil níos suntasaí nuair a thagann tonn ó fhoinse chomhleanúnach (ar nós léasair) ar scoilt/cró atá inchomparáide ó thaobh méide de lena thonnfhad,mar a thaispeántar san íomhá ionsáite..nuair a bhuaileann tonn ó fhoinse chomhleanúnach (cosúil le léasair) scoilt/cró atá inchomparáide ó thaobh méide lena thonnfhad, mar a thaispeántar san íomhá a cuireadh isteach. Tá sé seo mar gheall ar phointí éagsúla (nó trasnaíocht) a chur leis ar an tonnbhráid (nó, gach tonnán) a thaistealaíonn ar chonairí ar faid éagsúla go dtí an dromchla clárúcháin. Má tá oscailtí iolracha a bhfuil leagtha amach go dlúth (m.sh., gríl díraonta), is féidir patrún casta déine éagsúil a bheith mar thoradh air.
Tarlaíonn na héifeachtaí seo freisin nuair a thaistealaíonn tonn solais trí mheán a bhfuil comhéifeacht athraonta éagsúil aige, nó nuair a thaistealaíonn fuaimthonn trí mheán a bhfuil fuaimchoiscis éagsúla aige – díraonann gach tonn,[4] lena n-áirítear tonnta imtharraingthe, tonnta uisce, agus tonnta leictreamaighnéadacha eile amhail X-ghathanna agus radathonnta. Ina theannta sin, léiríonn meicnic chandamach freisin go bhfuil airíonna cosúil le tonnta ag damhna, agus mar sin go ndéantar díraonadh air (atá intomhaiste ag leibhéil fho-adamhacha go móilíneach). [5]
Braitheann an méid díraonta ar mhéid na bearna. Is mó an díraonadh nuair atá méid na bearna cosúil le tonnfhad na toinne. Sa chás seo, nuair a théann na tonnta tríd an mbearna éiríonn siad leathchiorclach.
Déanann na hadaimh atá eagraithe i gcriostail X-ghathanna nó leictreoin nó neodróin a dhíraonadh chun patrúin a tháirgeadh a léiríonn mionstruchtúr an chriostail. I ngreille dhíraonta bíonn na céadta scoilteanna in aghaidh an cheintiméadair, agus is áisiúil í chun léas solais a dheighilt ina chomhdhathanna. Is é díraonadh a chinneann an cumas deiridh díscaoilte in ionstraimí optúla.[6]