Pisika
masna a siensia a maipanggep ti panagadal iti banag / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ti piksika (manipud iti Taga-ugma a Griego: φύσις, romanisado: physis, lit. 'katutubo') ket maysa a masna a siensia a maipanggep ti panagadal iti banag[1] ken ti bukodna a panaggunay babaen ti limbang nga oras, a mairaman dagiti mainaig a konsepto a kas ti enerhia ken puersa.[2] Iti nalawlawa pay, daytoy ket ti sapasap a panagusig iti katutubo, a maaramid tapno maawatan ti panagtignay a sitatakneng iti law-ang.[3][4][5]
Ti pisika ket isu ti kadaaanan nga kadagiti akademia a disiplina, a baka isu daytoy ti kadaana babaen ti pannakairamanna iti astronomia.[6] Kadagiti napalabas a milenio, ti pisika ket paset iti masna a pilosopia a mairaman ti kimika, ken dagiti pudno a sanga iti matematika, ken biolohia, ngem idi panawen ti Sientipiko a Rebolusion idi maika-16 a siglo, dagiti masna a siensia ket rimsua a kas maysa a naisangsangayan a programa ti panagsukisok iti bukodda a karebbengan.[7] Ti pisika ket ket maisabsabat kadagiti adu a interdisiplinario a luglugar ti panagsukisok, a kas ti biopisika ken kabuklan a kimika, ken dagiti pagbeddengan iti pisika ket saan a nainget a naipalpalawag. Adu dagiti kapanunotan iti pisika a kadawyan a mangipalawag ti kamasapulan a mekanismo kadagiti sabsabali a siensia, bayat nga agluklukat kadagiti baro a adalanan iti panagsukisok kadagiti lugar a kas iti matematika ken pilosopia.
Ti pisika ket nakaaramid kadagiti naimudingan a parawad babaen ti panakaparang-ay kadagiti baro a teknolohia a rimsua manipud kadagiti teoretika a naparang-ay. Para iti kas pagarigan, dagiti panagrang-ay iti panakaawat iti elektromagnetismo wenno nuklear a pisika ket nagitulod ti dagus a panagrang-ay kadagiti baro a produkto a dramatiko ti pannakatranspormana iti moderno nga aldaw ti kagimongan, a kas dagiti telebision, dagiti kompiuter, dagiti domestiko nga aparato, ken dagiti nuklear nga armas; ti panagrang-ay iti termodinamiko a nagitulod ti panagrangrang-ay iti industrialisasion; ken dagiti panagrang-ay iti mekaniko ket nagiparegget ti panagrangrang-ay iti kalkulo.