Гулаг
From Wikipedia, the free encyclopedia
Гулаг (руски: Главное управление лагерей „Главна управа на логорите“) била владина агенција задолжена за советската мрежа на работни логори, основана по налог на Владимир Ленин, достигнувајќи го врвот за време на владеењето на Јосиф Сталин од 1930 до раните 1950. Зборот гулаг се користи како општ термин кој се однесува на сите логори каде имало принудна работа што постоеле во Советскиот Сојуз, вклучувајќи ги и логорите што постоеле во ерата по Ленин.[10][11]
| |
Главна управа на логори (1918–1960 г.)[1] | |
---|---|
|
Советски Сојуз |
Оваа статија е дел од темата: |
|
Водство
Влада
Законодавство
Судство
Комунистичка партија
Историја & Политика
Општество
|
Атлас |
Гулаг е признат како главен инструмент на политичка репресија во Советскиот Сојуз. Во логорите биле сместени широк спектар на осудени лица, од ситни криминалци до политички затвореници, од кои голем број биле осудени по поедноставени постапки, како што биле тројки на НКВД или со други инструменти за вонсудска казна. Во 1918–22 година, агенцијата ја администрирала Чека или Чрезвичајнаја комисија, следена од ДПА [Државна политичка администрација (1922–23)], ЗДПД [Заедничка државна политичка дирекција (1923–34)], подоцна од НКВР [Народен комесаријат за внатрешни работи (1934–46)] и во последните години од Министерството за внатрешни работи (МВР). Затворскиот логор Соловки, првиот поправен логор за труд изграден по револуцијата, бил основан во 1918 година и легализиран со декрет „За создавање логори за присилна работа“ на 15 април 1919 година.
Системот за интернирање рапидно растел, достигнувајќи население од 100.000 во 1920-тите. Според Никола Верт, годишната стапка на смртност во советските логори силно варирала, достигнувајќи 5% (1933) и 20% (1942–1943) додека значително опаднала во повоените години (околу 1 до 3% годишно почеток на 1950-тите).[12][13] Во 1956 година стапката на смртност паднала на 0,4%.[14] Итен консензус меѓу научниците кои користат официјални архивски податоци е оној од 18 милиони кои биле испратени во Гулаг од 1930 до 1953 година, приближно 1,5 до 1,7 милиони луѓе загинале таму или како резултат на нивното притворање.[3][15] Сепак, некои историчари се сомневаат во веродостојноста на ваквите податоци и наместо тоа, многу се потпираат на литературните извори што доаѓаат до поголеми проценки.[15][16] Архивските истражувачи не откриле „никаков план за уништување“ на гулаг популацијата и никаква изјава за официјална намера да ги убијат, а ослободувањата на затворениците значително го надминал бројот на смртни случаи во Гулаг.[15] Ова делумно може да се припише на вообичаената практика на ослободување на затвореници кои или страдале од неизлечиви болести или биле близу смрт.[17][18]
Скоро веднаш по смртта на Сталин, советскиот естаблишмент презел чекори за демонтирање на Гулаг системот. Била прогласена општа амнестија непосредно по смртта на Сталин, иако била ограничена на неполитички затвореници и политички затвореници осудени на не повеќе од 5 години. Набргу потоа Никита Хрушчов бил избран за Генерален секретар на Комунистичката партија на Советскиот Сојуз, иницирајќи ги процесите на десталинизација и одмрзнувањето на Хрушчов, предизвикувајќи масовно ослободување и рехабилитација на политичките затвореници. Системот Гулаг конечно завршил шест години подоцна на 25 јануари 1960 година, кога остатокот од администрацијата биле распуштени од Хрушчов. Правната практика на осудување на злосторниците на казнена работа, иако воздржана, не била целосно укината и продолжува до денес, иако со многу поограничен капацитет, во Руската Федерација.[19][20]
Александар Солженицин, добитник на Нобеловата награда за литература, кој преживеал осум години во Гулаг затвор, му го дал терминот на меѓународниот углед со објавувањето на „Архипелагот Гулаг“ во 1973 година. Авторот ги споредил бројните логори со „ланец острови“ и како очевидец, тој го опишал Гулаг како систем каде што луѓето работеле до смрт.[21] Во март 1940 година, во Советскиот Сојуз имало 53 дирекции на логорите Гулаг (колоквијално наречени „логори“) и 423 работнички колонии. Многу рударски и индустриски градови и градови во северна и источна Русија и во Казахстан, како што се Караганда, Нориљск, Воркута и Магадан, првично биле блокови на логори изградени од затвореници, а потоа управувани од поранешни затвореници.[22]