Cộng hòa Sakha
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sakha, còn được gọi là Yakutia[10] (Nga: Якутия, chuyển tự. Yakutiya, IPA: [jɪˈkutʲɪjə]; tiếng Yakut: Саха Сирэ), tên chính thức Cộng hòa Sakha (Nga: Республика Саха, chuyển tự. Respublika Sakha, IPA: [rʲɪsˈpublʲɪkə sɐˈxa]; tiếng Yakut: Саха Өрөспүүбүлүкэтэ, Saxa Öröspüübülükete, IPA: [saˈxa øɾøsˈpyːbylykete]) là một chủ thể liên bang của Nga (một nước Cộng hòa).[11][12] Nước này có dân số 958.528 (thống kê 2010),[6] chủ yếu gồm người Yakut và người Nga.
Cộng hòa Sakha (Yakutia) Республика Саха (Якутия) (tiếng Nga) Саха Өрөспүүбүлүкэтэ (tiếng Sakha) | |||||
---|---|---|---|---|---|
— Cộng hòa — | |||||
| |||||
Bài hát: Quốc ca Cộng hòa Sakha | |||||
Toạ độ: 66°24′B 129°10′Đ | |||||
Địa vị chính trị | |||||
Quốc gia | Liên bang Nga | ||||
Vùng liên bang | Viễn Đông[1] | ||||
Vùng kinh tế | Viễn Đông[2] | ||||
Thành lập | 27 tháng 4 năm 1922[3] | ||||
Thủ đô | Yakutsk | ||||
Chính quyền (tại thời điểm tháng 8 năm 2010) | |||||
- Nguyên thủ[4] | Aysen Nikolayev | ||||
- Cơ quan lập pháp | Hội đồng Nhà nước (Il Tumen)[4] | ||||
Thống kê | |||||
Diện tích[5] | |||||
- Tổng cộng | 3.083.523 km2 (1.190.555 dặm vuông Anh) | ||||
- Xếp thứ | thứ 1 | ||||
Dân số (điều tra 2010)[6] | |||||
- Tổng cộng | 958.528 | ||||
- Xếp thứ | thứ 55 | ||||
- Mật độ[7] | 0,31/km2 (0,80/sq mi) | ||||
- Thành thị | 64,1% | ||||
- Nông thôn | 35,9% | ||||
Múi giờ | Xem văn bản | ||||
ISO 3166-2 | RU-SA | ||||
Biển số xe | 14 | ||||
Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Nga;[8] Tiếng Sakha; ngôn ngữ của những tộc người nhỏ có địa vị chính thức tại nơi họ sinh sống tập trung[9] | ||||
http://sakha.gov.ru/ |
Chiếm khoảng một nửa Vùng liên bang Viễn Đông, đây là vùng phân cấp hành chính lớn nhất thế giới với diện tích 3.083.523 kilômét vuông (1.190.555 dặm vuông Anh)[5] và là lãnh thổ lớn thứ tám thế giới, nếu hệ thống chủ thể liên bang của Nga được xem ra so sánh. Nó lớn hơn Argentina và nhỏ hơn Ấn Độ (3.287.590 kilômét vuông (1.269.350 dặm vuông Anh)).[5] Thủ đô là thành phố Yakutsk. Cộng hòa Sakha là một trong mười nước Cộng hòa của các dân tộc Turk thuộc Liên bang Nga.[13] Cộng hòa Sakha được biết đến vì khí hậu khắc nghiệt, với nhiệt độ thấp nhất Bắc bán cầu được ghi nhận tại Verkhoyansk và Oymyakon (nhiệt độ trung bình mùa đông thường xuyên thấp dưới −35 °C (−31 °F) ở nhiều điểm dân cư, gồm cả Yakutsk). Tuy vậy, mùa hè tại đây lại rất ấm.
Sakha là quê hương của những dân tộc săn bắn hái lượm và chăn dắt tuần lộc như người Evenk và người Yukaghir. Di cư từ khu vực xung quanh hồ Baikal, người Yakut lần đầu tiên định cư bên dòng sông Lena vào khoảng những thế kỷ 9 và 16. Sakha trở thành tỉnh Yakutsk của Đế quốc Nga vào đầu thế kỷ 17, và người dân bản địa của vùng này đã nộp cống vật sau khi vùng đất của họ bị xâm chiếm. Trong khi giai đoạn đầu sau cuộc chinh phạt của Nga chứng kiến dân số Sakha giảm 70%, thì thời kỳ Nga hoàng cũng chứng kiến sự bành trướng của nhóm dân tộc Sakha từ trung lưu sông Lena và dọc theo sông Vilyuy. Sakha là nơi diễn ra cuộc chiến cuối cùng trong Nội chiến Nga và tỉnh Yakutsk trở thành CHXHCNXVTT Yakut vào năm 1922. Thời kỳ Xô viết chứng kiến sự di cư của nhiều người dân tộc Nga và Ukraina vào khu vực. Cộng hòa Sakha (Yakutia) hiện đại được thành lập năm 1991 sau khi Liên Xô tan rã.