Heroldsbaai
From Wikipedia, the free encyclopedia
Heroldsbaai is 'n strandoord aan die Suid-Kaapse kus. Dit lê 6,4 km vanaf die George-lughawe en kan met die R404 (die Skimmelkranspad) bereik word.
Heroldsbaai (Herolds Bay) | |
|---|---|
 Heroldsbaai vanaf die suidweste. | |
  Heroldsbaai | |
| Koördinate: 34°3′0″S 22°23′0″O | |
| Land |  Suid-Afrika |
| Provinsie | Wes-Kaap |
| Distriksmunisipaliteit | Tuinroete |
| Plaaslike Munisipaliteit | George |
| Tydsone | UTC+2 (SAST) |
Die strandoordjie was aanvanklik deel van die plaas Brakfontein, toe eiendom van Dirk Lamprecht en later van Frans Gericke. Laasgenoemde se afstammelinge het nog belange in die omgewing. Alhoewel dit eers as Sandstrand bekend was, is dit in 1823 na die eerste dominee op George, Tobias Johannes Herold, 'n ywerige hengelaar, vernoem. Aanvanklik was dit hoofsaaklik George en direkte omgewing se mense wat hier kampeer het. Later is hulle gevolg deur 'n klompie van Oudtshoorn (en veral die Kamanassie). Oompie Meyer en John Urban, beide gesiene inwoners van George, neem in 1904 die taak op hulle om klein erwe af te baken vir die vakansiegangers se tente, waens en afdakke. Boumateriaal is afgelewer op sleë getrek deur muile. Die eerste vakansiehuis word in 1895 vir Matilda Howitson van Blanco gebou. Dit was die eerste tree in die ontwikkeling van 'n formele vakansieoord. Voor 1928 was daar aan die westekant, Sandstrandweg, nog slegs een huis. Dit is die huis wes van die kerk en gebou vir die susters en meisies van die Kloosterskool op George. Die lys van die vroeë besoekers en huiseienaars is 'n lys van die name van al die vooraanstaandes van die tyd van die direkte omgewing. Die eerste permanente inwoner was ene Thompson. Hy was 'n oorlewende van 'n skeepsramp in 1920 en het hom vir agt jaar tuis gemaak in 'n grot langs die strand.
Die branders is 'n gewilde speelplek op warm dae. Regoor die Stella Maris-kapel het John Urban en die afdelingsraad van George in 1935 'n groot getypoel vir swemmers laat bou. In die apartheidsjare is 'n poel in Skulpieshoek gebou. Branderplankryers word deur die hele jaar in die baai aangetref. In die somerskoolvakansie het die munisipaliteit van George 'n span opgeleide strandwagte tydens daglig aan diens.
Vir die hengelaar is die gebied 'n paradys. Ooswaarts lei 'n voetpad oor die rotse na Scott se bank, Dollieskraal en Dutton's Cove. Aan die westekant lei 'n voetpad na Voëlklip. Dit kan ook per motor bereik word via die Rooikransiespad wat suidwaarts uitdraai uit die geteerde Skimmelkranspad. Van die uitdraai tot by Voëlklip is dit 2.5 km op 'n grondpad. Na amper 1 km van die uitdraai is daar 'n parkeerplek om na Rooikransies en verder wes na die Maalgatenrivier te stap.
In die beginjare het die swaargelaaide ossewaens hul weg na die baai gebaan. Veral die laaste steil afdraand moes vir mens, os en wa geen maklike taak gewees het nie. Alles wat vir die vakansie nodig was, moes saamgeneem word, insluitende lewende hoenders wat deel sou uitmaak van die Kersmaal. By aankoms is die osse die see ingejaag om van hul bosluise ontslae te raak. Daarna is hulle en die waens terug na die plato waar die Gerickes hulle versorg het tot die terugtog aangepak is.
In 1911 is die eerste pad na Heroldsbaai aangelê. Dit het ongeveer die spoor van die ossewaens van George af gevolg. Tussen die huidige woonbuurt Bos-en-Dal en die spoorlyn, oor die plaas Soutkloof, deur die Gwaingrivier en verby die plaas Dutton's Cove. Naby die see was die pad, nou bekend as die Rooidraaipad, baie steil.
In 1958 is die teerpad vanaf die N2 nasionale pad na Heroldsbaai voltooi. By die lughawe draai die R404 weg, gaan met 'n brug oor die spoorlyn naby die Skimmelkransstasie en 'n pas in die Brakfonteinkloof. In 1999 is die Rooidraaipad (van Heroldsbaaihoogte tot die baai) geplavei. Drie jaar later is die ou pad van die Skimmelkransstasie tot Heroldsbaaihoogte herbou en geteer. Met hierdie roete is Heroldsbaai 6 km van die N2.
In 1933 het die Rooms-Katolieke Kerk 'n kapel langs hul huis gebou. John Urban en sy vrou (van die bekende Urban-skoenfabriek op George) het die grond geskenk en was ook nou betrokke by die bou van die kapel. Vandag is die Stella Maris-kapel 'n bekende baken in die nedersettinkie.
Die kerksaal van die NG kerk is in 1941 gebou op die erf geskenk vir die doel deur Cecil Gericke. Vars water was, soos maar by baie strandoorde, van die begin af 'n probleem. Die kerk het die geleentheid benut deur vars water te verkoop om hul boulening te delg. In 1987 is die kerksaal in 'n kerksentrum omskep met die aanbou van twee jeughuise. Tans is dit die eiendom van die NG gemeente George-Suid.
Sedert die vroeë 1940's is daar reeds gastehuise. Daar is een winkel wat dwarsdeur die jaar oop is. Tydens die skoolvakansies en naweke is daar enkele kioske langs die strand.
Heroldsbaai het weinig permanente inwoners. Die meeste huise is baie beskeie en dateer uit die eerste helfte van die vorige eeu. Enkele van hierdie ou huise is gesloop en vervang met dubbelverdiepinggeboue. Waar die Skimmelkranspad doodloop, het Ernie Els 'n huis langs die strand laat bou.
In 1972 is 'n deel van die plaas Buffelsfontein op die plato omskep tot die woonbuurt Heroldsbaaihoogte. Hier is baie permanente bewoners wat meestal in George werk. Met hierdie ontwikkelling is Heroldsbaai ook aangesluit op George se elektrisiteits-, water- en rioolnetwerk. Dit het die verdere ontwikkeling ten goede gekom. Verskeie mense woon ook op die nabygeleë gholfbaan by Oubaai (Dutton's Cove).
In Junie 1935 is Heroldsbaai geteister deur die hoogste vloed in menseheugenis. Dit het boonop gepaard gegaan met hewige reënbuie en het die Brakfonteinspruit sterk laat loop. 'n Gedenkplaat in die kloof toon die hoogste watervlak aan wat toe aangeteken is. Tussen Kersfees en Nuwejaar 1949 het dit so gereën dat die modderwater teen die hange afgeloop het dwarsdeur huise en tente. Tien jaar later het 'n stormsee weer skade aangerig. Meisies van die kloosterskool op George wat in hul strandhuis was, moes teen die kop uitklim om weg te kom terwyl hul koffers in die branders rondgespoel het. In 1980 is 'n versterkte seemuur gebou om skade aan die kuseiendomme te probeer teengaan. Weer tussen Kersfees en Nuwejaar, maar nou in 2008, was die see so ontstuimig dat dit Skimmelkransweg en Sandstrandweg tot teen die huise met 'n dik laag skuim bedek het.
Seestrome aan die westelike sowel as die oostelike kant van die baai is uiters verraderlik. Verskeie baaiers het al hier verdrink en hengelaars is deur fratsgolwe van die rotse geslaan.
Kuswinde uit die suide voer 'n lug met baie sout na die land. Saam met die droë somers veroorsaak dit dat die fynbos teen die hellings aan die seekant besonder laag bly. In die beskutte Brakfonteinkloof is die plantegroei beduidend hoër. Hierdie lae fynbos is uniek in hierdie klein gebied. Helaas het reeds een-derde van die oorspronklike fynbos deur ontwikkeling verlore geraak. Melkhoutbome wat tot teen die strand gegroei het, het almal verlore geraak.
Boererate teen die immergevreesde bloublasies is jare lank toegepas. Om die pyn te verlig, is die vars blare van die suurvytjie en die rankkopiva aan die brandmerke gesmeer om die pyn te verlig.
Vir baie eeue het die eerste inwoners van die gebied visgevang en skulpdiere versamel. Agter die huis Klamarni en naasliggende huise is 'n grot van groot argeologiese belang. Oorblyfsels daarin dui daarop dat dit deur mense en diere so 'n 100 000 jaar gelede bewoon is. Beendere van die uitgestorwe bloubok (Hippotragus leucophaeus) is aldus Marincowitz daarin gevind. In 1979 is die terrein tot nasionale gedenkwaardigheid verklaar.
Die rotse in die baai is tussen 600 en 900 miljoen jaar gelede as klei en modderige sand neergesit. So 'n 580 miljoen jaar terug het dit uit die suidweste onder druk gekom en die rotse is gevou, gebreek en gekraak. Terselfdertyd het graniet in die vorm van magma met 'n temperatuur van tot 1 000 grade Celsius in die krake ingesypel. Met die gevolg dat die sediment verhit is tot so 'n 600 grade C en verander is tot die rotse wat vandag daar aangetref word.
Op Heroldsbaai was die krake en voue meer intens as elders aan hierdie kus. Dit kan gesien word in die rotse by die ouer getypoel en die kontak tussen die sediment en graniet aan die oostekant van die baai. Hierdie krake het die rots sodanig verswak dat dit vinniger deur die branders geërodeer is. Dit is wat die Heroldsbaai van vandag gemaak het, want die Brakfonteinspruit loop nooit so sterk dat hy die baai op sy eie kon gevorm het nie.
- Helena Marincowitz. Heroldsbaai. Romantiese Sandstrand aan die Suid-Kus. Uitgegee deur die skryfster in 1991.
- Inligtingsborde by die strand op Heroldsbaai.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
