literatuurprys From Wikipedia, the free encyclopedia
Die Hertzogprys is 'n bekroning wat toegeken word deur die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Dit word jaarliks toegeken aan 'n skrywer met hoogstaande werk, beurtelings, in die veld van drama, poësie of prosa. Die jaarlikse wenner word bepaal deur die Letterkundekommissie van die SA Akademie. Die toekenning van die prys is onderhewig aan bekragtiging deur die Akademieraad. Dit word beskou as die hoogste eer wat 'n Afrikaanse skrywer kan toekom.
Die Hertzogprys is die belangrikste prestigeprys in die Afrikaanse letterkunde en heet na een van die grootste kampvegters vir Afrikaans: genl. J.B.M. Hertzog.
Dit het in 1914 tot stand gekom deur 'n skenking van £1 200 wat genl. Hertzog vir dié doel gemaak het. Hy was in 1910 in 'n lastergeding gewikkel wat voortgevloei het uit sy stryd vir die onderrig van Hollands in die skole van die Vrystaat. Die geld het oorgebly uit 'n fonds vir die vereffening van genl. Hertzog se gedingkoste waartoe die Afrikaanse volk bygedra het en is deur hom onder beheer van die Akademieraad geplaas vir belegging en aanwending van die rente daarop vir 'n Afrikaanse letterkundige prys. Dit is gedoen ingevolge 'n notariële skenkingsakte, onder datum 27 Mei 1914.
Oorspronklik, so blyk uit die skenkingsakte, was dit 'n wedstrydprys vir ingesonde stukke, maar op 15 Februarie 1923 het genl. Hertzog skriftelik toegestem dat alle gepubliseerde boeke vanself in aanmerking mag kom. In 1928 is met genl. Hertzog se toestemming, soos in 'n brief van 3 April 1928 te kenne gegee, besluit om die drie literêre vorme, nl. prosa, poësie en drama, afsonderlik om die beurt te bekroon. Volgens voorskrif van die skenkingsakte self, kon tydens genl. Herzog se lewe veranderinge in die voorwaardes aangebring word met sy toestemming. Na sy oorlye mag dit geskied by eenparige besluit van die Akademieraad.
Gedurende enkele jare het ook "wetenskaplike prosa" vir die Hertzogprys in aanmerking gekom. So het prof. J. du P. Scholtz in 1943 die Hertzogprys ontvang vir "Die Afrikaner en sy taal" en dr. Coenraad Beyers in 1944 vir "Die Kaapse Patriotte". In 1946 is die afdeling "wetenskaplike prosa" afgeskaf. Hieruit het in 1947 die Akademieprys vir Geesteswetenskappe ontstaan, wat sedert 1955 bekend staan as die 'Stalsprys vir Geesteswetenskappe'.
Die prys behels 'n kontantbedrag soos bepaal deur die borg, asook 'n 18 karaat goue Hertzoggedenkpenning.
Die prys word slegs toegeken aan oorspronklike werke in Afrikaans. Die wisseling tussen die drie letterkundige formate het begin in 1968 met poësie, daarna drama en daarna prosa. Die kommissie oorweeg slegs werk gepubliseer uit die vorige drie kalenderjare, en kan die toekenning maak op 'n enkelwerk of die oeuvre van 'n skrywer.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
