Hilde Mangold

D Hilde Mangold (* 20. Oktoober 1898 z Gotha as Hilde Pröscholdt; † 4. Septämber 1924 z Berlin) isch e dytschi Bioloogi un Embrioloogi gsii. Si het wiichtigi Experimänt uf em Wääg zue dr Entdeckig vum Spemann-Organisaater (au Spemann-Mangold-Organisaater) duuregfiert un het doodermit dr Entwicklig vu dr Embriology dr Wääg gwiise.^[1]

Abbildig us dr Dissertazioon vu dr Mangold

Graabstai vu dr Hilde Mangold uf em Hauptfriidhoof Gotha

ase jung

D Hilde Pröscholdt isch di mittler Doochter vum Ernst (1864–1945) un dr Gertrud Pröscholdt, geb. Blödner (1872–1959) gsii. Si het zwoo Schweschtere ghaa.^[2] Dr Vater isch vum Porzellaanmooler zum Aagstellte vun ere Saibfefabrik woore un het d Doochter vum Bsitzer ghyroote. D Familie het in guete Verhältnis gläbt. D Mueter vu dr Hilde isch kulturäll un bolitisch aktiiv gsii un het si fir Fraueräächt yygsetzt. Im Gaischt vum dytsche Bildigsbuurgerduum het d Hilde ne seli gueti Schuelbildig iiberchuu. Im Alter vu 16 Joor hän iri Eltere si an s Gimnaasium Ernestinum Gotha gschiickt, doodmool e Uusnaam fir Maidli.

Stuudium un Wäärch

Noch em Abituur 1918 het d Hilde Pröscholdt Chemy an dr Uniwersiteet Jena studiert un ab 1919 Zoology bim Otto zur Strassen an dr Uniwersiteet Frankfurt am Main. Deert het si ne Voorlääsig vum Embrioloog Hans Spemann iber experimentälli Embriology gheert, wu si iberzygt het, sälber in dääre Riichtig z schaffe. Anne 1920 isch si fir iri Bromezioon an s Zooloogisch Inschtitut vu dr Uniwersiteet Fryburg in s Spemanns Gruppe gwägslet. Däm sy Laboorassischtänt, dr Zooloog Otto Mangold, isch anne 1921 ire Mann woore.^[3]

In dr Gruppe vum Spemann het d Hilde Mangold bis 1922 im Rame vu irem Bromezioonsvoorhaa di entschaidende Experimänt an Embrioone duuregfiert, wu speeter zue dr Verleiig vum Nobelbryys an Spemann gfiert hän. Si het dr sognännt Spemann-Organisaater entdeckt, e zelluleer Organisazioonszäntrum fir d Agsebildig bi dr Vertebraatenentwicklig. Im Februar 1924 isch d Hilde Mangold mit dr Aarbet Über Induktion von Embryonalanlagen durch Implantation artfremder Organisatoren^[4] in Zoology bromewiert woore. Dr Spemann het geege dr Wille vu dr Mangold sy Name as Autoor vu dr Dissertazioon zue iirem Name derzuegsetzt. D Entdeckig vum Organisaater isch anne 1924 vum Spemann un dr Mangold vereffetligt woore. Dr Spemann het dooderfiir anne 1935 dr Mediziin-Nobelbryys iiberchuu. D Laischtig vu dr Mangold isch bi dr Bryysvergaab nit beruggsiichtigt woore, wel Nobelbryys grundsätzli nit an Lyt vergee wääre, wu scho gstoorbe sin.^[5]

Privaatlääbe

Im Dezämber 1923 het d Hilde Mangold ire Suun Christian uf d Wält brocht. Anne 1924 isch si mit irem Mann uf Berlin zooge un im isch Septämber vum nämlige Joor bi me schwääre Branduufall im Huus vu ire Schwiigereltere um s Lääbe chuu.^[6][5] Dr Yyfluss, wu iri Aarbet uf d Entwicklig vu dr Embriology het solle haa, het si nimi erläbt, nit emool d Vereffetlichung vu dr Publikazioon. Si het ire letscht Ruestätt uf em Hauptfriidhoof Gotha gfunde. Deert stoot ire Graabstai uf em Familiegraab vu ire Eltere.

Eerige

Di US-amerikaanisch Gsellschaft fir Entwickligsbiology het zueEere vu dr Hilde Mangold s Hilde Mangold Symposium grindet go wiichtigi Aarbete uf em Biet vu dr Entwickligsbiology uf ire Jooresdaagig uuszaichne.^[7]

Strooßeschild „Hilde-Mangold-Straße“ im Fryburger Stadtdail Stielinger

Anne 2018 isch z Fryburg e Strooß no dr Hilde Mangold gnännt woore, wu voorhäär dr Name Hegarstraße drait ghaa het.^[8][9] Im Joor 2021 isch z Fryburg s Foorschigsgebei vum Exzellänzcluster CIBSS – Centre for Integrative Biological Signalling Studies – an dr Uniwersiteet Fryburg in dr Habsburgerstrooß 49 in Hilde-Mangold-Huus umgnännt woore.^[10]

Literatuur

• Peter E. Faessler: Hilde Mangold (1898–1924). Ihr Beitrag zur Entdeckung des Organisatoreffekts im Molchembryo. In: Biologie in unserer Zeit. Bd. 24, Heft 6, 1994, S. 323–329.
• Hans Spemann, Hilde Mangold: Über Induktion von Embryonalanlagen durch Implantation artfremder Organisatoren. In: Archiv für mikroskopische Anatomie und Entwicklungsmechanik. Bd. 100, 1924, S. 599–638.
• Peter E. Fässler, Klaus Sander: Hilde Mangold (1898–1924) and Spemann's organizer: achievement and tragedy. In: Wilhelm Roux's archives of developmental biology. Bd. 205, 1996, S. 323–332.
• Klaus Sander, Peter E. Fässler: Introducing the Spemann-Mangold organizer: experiments and insights that generated a key concept in developmental biology. In: The international journal of developmental biology. Bd. 45, 2001, S. 1–11.
• Klaus Sander: Der Organisatoreffekt – das Paradigma der klassischen Entwicklungsbiologie: Hans Spemann (1869–1941) und Hilde Mangold (1898–1924). In: Bernd Martin: 550 Jahre Albert-Ludwigs-Universität Freiburg. Bd. 4: Christoph Rüchardt (Hrsg.): Wegweisende naturwissenschaftliche und medizinische Forschung. Alber, Freiburg u. a. 2007, ISBN 978-3-495-48254-4, S. 255–259.
• Hilde Mangold in Gotha von 1898 bis 1918. In: Moderne und Provinz. Weimarer Republik in Thüringen 1918–1933. Mitteldeutscher Verlag, Halle 2022, ISBN 978-3-96311-627-8, S. 59f.

Weblink

 Commons: Hilde Mangold – Sammlig vo Multimediadateie