Sils im Domleschg

Sils im Domleschg (rätoromanisch Seglias) isch äs Dorf und e Gmaind im Hinterrhytal, gnauer i dr underschte vu dry Talchammere, im Domleschg.

Sils im Domleschg
Wappe vo Sils im Domleschg
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Graubünde (GR)
Region:	Region Viamalaw
BFS-Nr.:	3640i1f3f4
Poschtleitzahl:	7411
Koordinate:	753969 / 17406246.79.452633
Höchi:	633 m ü. M.
Flächi:	9,28 km²
Iiwohner:	979 (31. Dezämber 2022)[1]
Website:	www.sils-id.ch
Sils, im Hintergrund Thusis Sils, im Hintergrund Thusis
Charte
Charte vo Sils im Domleschg w

Geografy

Sils lyt gägenüber vu Thusis und gränzt au as Schams mit dr Gmäind Zillis-Räischä. Di andere zwy Nachbergmäinde sind Scharans und Ronggellä.

Gschicht

Uf em Gmäindgebiet ligged d Chilche Sankt Cassian, d Burg Baldästäi, d Burgruine Campell und d Burg Ehräfels.

Es sältens historischs Objäkt sind die urgschichtliche Felszäichnige vu Carschenna.

Z Sils isch äs Chraftwärch vum Eleggtrizitätswärch vu dr Stadt Züri, de Nordoschtschwiizerische Chraftwärch und de Chraftwärch Hinterrhii.

D Chile Sankt Cassian

Sprooch

Ursprüngli het mer z Sils e rätoromanischi Mundart, Sutselvisch, gschwätzt. No bis 1775 isch d Sprooch in de Chile numme Romanisch gsi, deno isch au uff Dütsch predigt worde. Aa de Schuel isch scho 1838 warschynts numme Dütsch unterrichtet worde. Di letschti Muettersprochleri vum Silser Romanisch isch d Anna Donatz gsi, wo 1835 uff d Wält cho isch un in de 1920er Joor gstorbe isch. 1910 isch si no uff Phonogram uffgno worde. De Gian Gianett Cloetta het 1927 vumene Träffe mit ere berichtet:

„No het si mer vo de Joor vo ihrer Chindheit un Jugend verzäält: wie in dere Zit in vilene Familie no Romanisch gredt worde isch, wie d Schuel un Chile scho ganz verdütsch gsi sin, dass uff de Gass un wenn sich d Jugend troffe het, meischt numme no di dütschi Sprooch z höre gsi isch. Jetze isch die gueti alti Frau tot, un mit ere s Silser Romanisch.“^[2]

De Aateil vo Romanischsproochige in spöötere Volchszäälige erklärt sich allei dur de Zuezug vo Romane uss andri Ortschafte.

Sprooche z Sils im Domleschg
Sprooche	Volchszäälig 1980		Volkszählung 1990		Volchszäälig 2000
	Aazaal	Aateil	Aazaal	Aateil	Aazaal	Aateil
Dütsch	612	74,09 %	646	81,36 %	764	86,82 %
Rätoromanisch	56	6,78 %	34	4,28 %	14	1,59 %
Italienisch	104	12,59 %	60	7,56 %	25	2,84 %
Yywohner	826	100 %	794	100 %	880	100 %

Literatur

• Erwin Poeschel: Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden III. Die Talschaften Räzünser Boden, Domleschg, Heinzenberg, Oberhalbstein, Ober- und Unterengadin. (= Kunstdenkmäler der Schweiz. Band 11). Hrsg. von der Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte GSK. Bern 1940.

Weblink

 Commons: Sils im Domleschg – Sammlig vo Multimediadateie

• Offizielli Website vo de Gmeind Sils im Domleschg
• Jürg Rageth, Jürg Simonett: Sils im Domleschg. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Burg Hoe Rätie