Grecia
Estau d'Europa From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Grecia (oficialment clamau Republica Helenica) ye un estau d'o sud-este d'Europa que fa parte d'a Unión Europea (UE).
Situau en a parti sud d'a peninsula Balcanica, muga por tierra con Bulgaria, Macedonya d'o Norte, y Albania a lo norte, a l'este con Turquía y con auguas en a mar Echea y a l'este y sud en as mars Chonica y Mediterrania.
A suya población ye de 10.815.197 habitants en una superficie de 131.957 km², con una densidat de población de 81,96 hab/km² (2011). A más important ciudat de Grecia ye la suya capital, Atenas (incluyindo-ie lo puerto d'o Pireu), encara que bi ha atras ciudaz importants, como Tesalonica, Patras, Irákleio u Larisa.
A capital d'o país ye al ciudat d'Atenas; o suyo president ye Konstantinos Tasoulas y lo suyo primer ministro ye Kyriakos Mitsotakis. Grecia declaró la suya independencia (d'antis mas yera territorio de l'Imperio Otomán) o 25 de marzo de 1831, independencia que fue reconoixida lo 3 de febrero de 1830.
O país fa parte de cuantas organizacions internacionals, como la Unión Europea, la OTAN, a Organización d'as Nacions Unidas, a OCDE ul a OSCE.
Remove ads
Cheografía

O país ye formau por una ampla aria continental situata a lo sud d'os Balcans; a peninsula d'o Peloponeso, deseparada d'o continent por a canal de l'istmo de Corinto; y un buen numero d'islas, que incluyen, entre d'atras, Creta, Rodas, Eubea, Lesbos, Quios, Tassos, Samotracia, Lemnos y os archipelagos d'o Dodecaneso, as Cicladas y as Esporadas, totas situadas en a mar Echea, y Corfú, Leucada, Cefalonia y Zante en a mar Chonica. Grecia tien mas de 14.880 km de costa y nomás 1.160 km de mugas terrestres, con una superficie total de 131.940 km2 y una población de 10.665.989 habitants (2004).
Un 80% de Grecia ye montanyoso. A mayor parti d'o país ye xuto y rocoso, por lo que nomás que un 28% d'o terreno ye cultivable. En a Grecia occidental bi ha lacos y paúls. O Pindo, a sierra central, tien una altaria meyana de 2.650 m. O mont Olimpo ye lo punto mas alto de Grecia, con 2.911 m sobre lo livel d'a mar.
Remove ads
Clima
Lo clima de Grecia ye en a mayor parti mediterranio, con hibiernos templaus y humidos y veranos calidos y ixucaus. Iste clima predomina en totas as rechions costeras, incluyindo-ie Atenas, as Cicladas, o Dodecaneso, Creta, o Peloponiso, as islas Chonicas y partis d'a rechión de Grecia Central. A cordelera d'o Pindo afecta enormement o clima d'o país, pus as comarcas a l'ueste d'as montanyas son considerablement mas humidas que la resta, a resultas d'a suya mayor exposición a los sistemas sudoccidentals que trayen con éls mas humedat, mientres que las redoladas orientals sufren de l'efecto d'a uembra orografica.
As comarcas montanyosas d'o nord-ueste griego —partes d'Epiro, Grecia Central, Tesalia, Macedonya Occidental— asinas como los monts d'as partis centrals d'o Peloponiso —incluyidas cualques arias d'Acaya, Arcadia y Laconia— tienen un clima alpino con nevazos intensos. L'interior d'as rechions d'o norte, como Macedonya Occidental y Macedonya Oriental y Tracia, tienen un clima templau con veranos calidos y ixucaus y hibiernos fredos y humidos con tronadas electricas frecuents. Os nevazos ocurren toz os anyos en o norte y en as redoladas montanyosas, y mesmo los nevazos chicoz se pueden presentar en rechions mas a lo sud y con menos altitut, como Atenas.
Remove ads
Historia


Grecia estió la primera aria d'Europa a on emerchió la primera civilización. A primera apareixió en a isla de Creta, a civilización minoica, y dimpués en a Grecia continental, a civilización micenica. Dimpués, as ciudaz-estau emerchioron por tota la peninsula griega y s'estendilloron a traviés d'as costas d'a mar Negra, o sud d'Italia y Asia la Chica gosando tener grans nivels de prosperidat que resultoron en un gran desenrrollo cultural, expresau en l'arquitectura, a literatura, a ciencia y a filosofía, y que levoron a Atenas a un ambient democratico. Atenas y Esparta encabezoron a luita contra l'Imperio Persa en as Guerras Medicas refusando-lo. As dos ciudaz s'enfrontinoron tamién entre ellas en a Guerra d'o Peloponeso. Mas entabant as dos fuoron eclixadas por Tebas y dimpués por o Reino de Macedonya, que, baixo lo mando d'Aleixandre lo Gran unió y encabezó lo mundo griego enta la victoria sobre los persas, establindo lo periodo helenistico que dominó lo mundo civilizau conoixiu mientres cuasi dos sieglos, dica que los romanos s'establioron como dominadors de totas as tierras de parla griega arredol de l'anyo 146 aC.
A posterior mezcla d'as culturas romana y helenica se sintetizoron en establir-se l'Imperio Bizantín en l'anyo 330 dC arredol d'a ciutat de Costantinoble (l'antiga Bizancio griega), a cuala tenió la mayor parti d'o poder cultural y militar mientres os siguients 1.123 anyos, dica la suya cayida a mans d'os turcos otomans en 1453. Mientres os siguients anyos Grecia remanió en a subchección otomana, y muitos intelectuals griegos emigroron a la Europa Occidental portiando con éls a cultura de l'Antiga Grecia y fendo parti important d'o dito Renaiximiento europeu.[2] De forma paralela, os griegos ortodoxos s'unioron a traviés d'a relichión, desenrrollado mas tardi un papel fundamental en a formación d'a moderna identidat griega.
Dimpués d'o trunfo en a Guerra d'Independencia griega sobre l'Imperio Otomán entre 1821 y 1829, o nuevo estau griego estió a la fin reconoixiu en o Protocolo de Londres. En 1827, Ioannis Kapodistrias, un noble griego d'as Islas Chonicas, fue esleyiu primer gubernador d'a nueva Republica. Con tot y con ixo, dimpués d'o suyo asasinato s'instauró a monarquía con o rei Otón I de Grecia, d'a dinastía Wittelsbach d'orichen bavaro. En 1843, o rei fue aforzau a guaranciar a constitución y una asemblea representativa. Pero por a suya vocación autoritaria, fue destronau en 1863 y reemplazau por o prencipe Guillén de Dinamarca, qui adoptó lo nombre de Chorche I de Grecia y encluyo con él a lo territorio as Islas Chonicas, regalo de coronación d'o Reino Uniu.
Como resultau d'as Guerras Balcanicas, Grecia consiguió incrementar o suyo territorio y población, ocupando territorios que no yeran de mayoría griega ya en a Primera Guerra Balcanica y forachitando dimpués muitos macedonyos eslaus u bulgaros. Os siguients anyos, a luita entre Constantín I de Grecia y lo primer ministro Eleftherios Venizelos sobre a política forana en viespras d'a Primera Guerra Mundial dominó la escena politica griega, y dividió lo país en dos grupos oposaus.
Dimpués d'a Primera Guerra Mundial se produció la luita que enfrontinó a Grecia con os nacionalistas turcos lideraus por Mustafa Kemal, una guerra que prevocó un intercambio important de población entre los dos países dimpués d'o Tractau de Lausana. A inestabilidat y os succesivos golpes d'estau marcoron a siguient era, que fue eclixada por a faina d'incorporar a mas d'un millón y meyo de refuchiaus griegos procedents d'Asia Menor a la sociedat griega. O 28 d'octubre de 1940 a Italia faixista demandó la rendición de Grecia, pero lo dictador griego Ioannis Metaxas se i oposó y prevocó la consiguient Guerra griego-Italiana, a on que Grecia forachió a las fuerzas italianas a Albania, dando a los Aliaus a primera victoria sobre las Potencias de l'Eixe. Posteriorment habió d'enfrontinar-se a las fuerzas alemanas mientres a batalla de Grecia.
Dimpués d'a liberación, Grecia cayó en a guerra civil entre las fuerzas monarquicas y las comunistas, que provocó una grieu crisi economica y grieus tensions socials entre las dreitas y as ezquierdas os siguients 30 anyos.[3] Os siguients 20 anyos se caracterizoron por a marguinación d'a chent d'ezquierdas aintro d'a esfera politica y social griegas, pero con un considerable creiximiento economico, gracias en parti a lo Plan Marshall.
En 1965 prencipió un periodo de turbulencia política que levó a lo golpe d'estau lo 21 d'abril de 1967 d'o Rechimen d'os Coronels, con o refirme d'os Estaus Unius. En noviembre de 1973 un debantamiento en a Universidat Politecnica d'Atenas prevocó un golpe contrario que instaló a Dimitrios Ioannidis como dictador. O 20 de chulio de 1974, con a invasión turca d'a isla de Chipre, o rechimen griego cayó.
L'antigo primer ministro Konstantinos Karamanlis retornó de París a on que heba viviu dende lo suyo exilio en 1963, prencipiando la era dita Metapolitefsi. O 14 d'agosto de 1974 as fuerzas griegas albandonoron a estructura militar d'a OTAN en protesta por a ocupación turca d'o norte de Chipre.[4][5] En 1975 s'instauró a constitución d'a republica democratica y s'abolió la monarquía por referendum. Andreas Papandreou fundó lo Movimiento Socialista Panhelenico (PASOK), en respuesta a lo partiu Nueva Democracia de Konstantinos Karamanlis, convertindo-sen en as dos fuerzas politicas dominants en a politica griega mientres as decadas siguients. Grecia tornó a la OTAN en 1980.[4]
Grecia se convirtió en o deceno miembro d'a Unión Europea l'1 de chinero de 1981, experimentando dende allora un notable creiximiento economico. O país adoptó l'euro en 2001 y organizó los Chuegos Olimpicos de verano de 2004 en Atenas.
Remove ads
Organización politico-administrativa
Periferias
Ta más detalles, veyer l'articlo Periferias de Greciaveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].
Grecia se trestalla administrativament dende 2011 en trece periferias y un estau autonomo:
Diez ciudaz mas importants
As suyas diez ciudaz mas importants son:
Remove ads
Cheografía humana y sociedat
Demografía
Seguntes l'organismo estatistico oficial de Grecia, l'Autoridad Estadistica Helenica (ELSTAT), a población total d'o país en 2011 yera de 10.816.286 habitants. Eurostat situó la población en 10,7 millons en 2018.
A sociedat griega ha cambiau rapidament en os zaguers decenios, coincidindo con a tendencia europea mas ampla de disminución d'a fertilidat y enviellimiento rapido. A taxa de natalidat en 2003 se situó en 9,5 per 1.000 habitants, significativament inferior a la taxa de 14,5 per 1.000 en 1981. A lo mesmo tiempo, a taxa de mortalidat augmentó liucherament de 8,9 per 1.000 habitants en 1981 a 9,6 per 1.000 habitants en 2003. Estimacions a partir de 2016 amuestran que a taxa de natalidat disminuyió encara mas dica lo 8,5 per 1.000 y a mortalidat augmentó dica lo 11,2 per 1.000.[7]
A taxa de fecundidat d'1,41 fillos per muller ye muit per debaixo d'a taxa de reemplazo de 2,1 y ye una d'as mas baixas d'o mundo, considerablement per debaixo d'o maximo de 5,47 fillos naixius per muller en 1900. Posteriorment, a edat meya de Grecia ye de 44,2 anyadas d'edat, a setena mas alta d'o mundo. En 2001, o 16,71 % d'a población teneba 65 anyos u mas, o 68,12 % teneba entre 15 y 64 anyos y o 15,18 % teneba 14 anyos u menos. Pa 2016, a proporción d'a población de 65 anyos u mas i heba augmentau a 20,68 per ciento, mientres que a proporción de personas de 14 anyos u menos se redució a un poquet menos d'o 14 per ciento.
As taxas de nuncialidat empecipioron a disminuyir de cuasi 71 per 1.000 habitants en 1981 a 2002, nomás pa augmentar liucherament en 2003 a 61 per 1.000 y dimpués tornar a cayer a 51 en 2004. Amás, as taxas d'esvurcio han augmentau de 191,2 per 1.000 matrimonios en 1991 a 239,5 per 1.000 matrimonios en 2004.
Como resultau d'estas tendencias, o fogar griego promeyo ye mas chicot y mas viello que en cheneracions anteriors. A crisi economica ha exacerbau iste desembolique, con 350.000-450.000 griegos, predominantment adultos chóvens, emigrando dende 2010.
Gastronomía

A cocina griega ye caracteristica d'a saludable dieta mediterrania, personificada per os platos de Creta. A cocina griega incorpora ingredients frescos en una variedat de platos locals como moussaka, pastitsio, ensalada griega clasica, fasolada, spanakopita y souvlaki. Cualques platos se remontan a l'antiga Grecia como skordalia (un puré espeso de nueces, almendras, allo mallau y aceite d'oliva), sopa de lentillas, retsina (vin blanco u rosau sellau con resina de pin) y pasteli (barra de chicolate con simients de sesamo enfornadas con miel). En tota Grecia, as personas a ormino desfrutan de minchar platos chicoz como meze con cuantos untos como tzatziki, pulpo a las esparrillas y peix chicot, queso feta, dolmades (roz, rosellas y pinyols embolicaus en fuellas de parra), cuantas legumbres, olivas y queso. L'aceite d'oliva s'adhibe a cuasi toz os platos.
Bels postres dulces incluyen melomakarona, diples y galaktoboureko, y bebidas como ouzo, metaxa y una variedat de vins, incluyida la retsina. A cocina griega difiere muito en diferents partis d'o continent y d'una isla a unatra. Utiliza cualques aromas con mas frecuencia que atras cocinas mediterranias: oregano, menta, allo, bruno, aneto y fuellas de laurel. Atras hierbas y especias comuns incluyen albaca, tremoncillo y fenullo. Muitas recetas griegas, especialment en as partis d'o norte d'o país, fan servir especias dulzas en combinación con carne, per eixemplo, canela y clau en guisos.
Remove ads
Vinclos externos
Se veigan as imáchens de Commons sobre Grecia.
- (el)(en)(pt)(es)(fr)(de) Web informativa sobre Grecia.
- (el)(en) Pachina web d'o Parlamento griego.
- (es)(en)(pt)(el) Pachina de Turismo de Grecia.
Referencias
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads