José Antonio Labordeta

From Wikipedia, the free encyclopedia

José Antonio Labordeta
Remove ads

José Antonio Labordeta Subías (Zaragoza, 10 de marzo de 1935 - † Zaragoza, 19 de setiembre de 2010) estió un profesor, cantautor, escritor y politico aragonés.

Iste articlo tracta sobre o cantautor, escritor y politico aragonés José Antonio Labordeta. Ta atros emplegos se veiga Labordeta.
Más información Naiximiento, Muerte ...

Chirman d'o poeta Miguel Labordeta, estió considerau un d'os prencipals exponents d'a canción d'autor espanyola. Encetó a suya carrera musical en 1963, destacando os suyos albuns Cantar i callar (1974), Tiempo de espera (Tiempo d'Aspera, 1975) y Las cuatro estaciones (As cuatre estacions, 1981).

Participó en o establimiento d'o semanario Andalán, ye autor de cuantos libros de poemas, una novela (Cada cual que aprenda su juego, 1974) y unas recordanzas (Con la voz a cuestas, 1982). Entre os suyos zaguers títols destaca Aragón en a muchila (1983), Os amigos contatos (1994), Un país en a muchila (1995) u Banderas rotas (2001).[1] Enfiló y presentó o programa de Televisión Espanyola Un país en la mochila.

Miembro d'a Chunta Aragonesista (CHA) estió esleito deputau por Zaragoza en 2000 y 2004, estando o portavoz d'iste partiu aragonés en o Congreso d'os Deputaus.

O Rolde de Estudios Aragoneses reeditó o disco Cantar i callar de 1974, encara inedito en CD, con a ocasión d'a publicación d'o libro colectivo José Antonio Labordeta: creación, compromiso, memoria (con mes de sixanta colaboracions d'a suya fegura y a suya trachectoria), presentato o 26 de noviembre de 2008 en una fiesta feita en o Teatro Principal de Zaragoza.

José Antonio Labordeta feneixió o 19 de setiembre de 2010 de maitinada en o Hespital Miguel Servet de Zaragoza a causa d'un cáncer de prostata que li diagnosticoron en l'anyo 2006.[2]

Remove ads

Biografia

José Antonio Labordeta Subías naixió o 10 de marzo de 1935 en l'antigo palacio d'os Lanuza en o numero 1 d'a carrera Buen Pastor, en o centro de Zaragoza, a on que a suya familia rechentaba a escuela-internato Santo Tomás de Aquino, a la que asistirían personalidaz como Jesús Moncada. Cuatreno fillo (d'entre siet chirmans) de Sara Subías y Miguel Labordeta, un catedratico de latín y militant d'Izquierda Republicana que, en prencipiar a guerra a l'anyo siguient, fue preso por ateu, comunista y masón y, en rematar ista, se le retiró a catedra.[3]

Infancia

Por miedo a más represalias, a familia escolarizó o choven José Antonio en o Colechio Alemán de Zaragoza dica que zarró en 1943, anyo en que l'Alemanya nazi prencipiaba a perder a guerra. Alavez continó os estudios en a escuela paterna, a on que fació o bachillerato chunto a futuras personalidaz como Emilio Gastón y, en rematar, prencipió a carrera de dreito; en 1953, mientres o tercer curso, su pai morió y Labordeta se'n pasó ta letras. A escuela familiar pasó a mans d'o suyo chirman poeta, catorce anyos mayor que él, qui pasaría a exercer un rol paternal sobre o suyo chirmán chicot.[4]

Literatura

En l'anyo 1957 le tocoron trenta mil pecetas en a lotería i se'n fue un mes entero a o Parador de Turismo de Sant Chuan d'a Penya a leyer-se l'Ulises de James Joyce: influyiu por Miguel, fundó y dirichió a revista Orejudín (195859) y publicó en a Papageno (1958–60), con dos publicacions sutitas arredol d'a tertulia Niké y d'a Oficina Poetica Internacional. Finalment, se licenció en Filosofía en 1960 y se'n fue a treballar de lector de castellano en Ais de Provença, en os zaguers anyos d'a Cuatrena Republica, a on daba clase a os pied-noirs: astí ascuitó por primera vegata os discos de Brassens, Brel y Léo Ferré[5] y escribió Sonata ibérica, un poemario influyiu por Machado que encara contina inedito.[6]

Thumb
Foto de Labordeta en Uesca
Thumb
O Periferias de Uesca

Amostranza

Dos anyos dimpués se'n tornó ta Aragón y, en casar-se con Juana de Grandes o 29 de setiembre de 1963, os dos se treladaron a Teruel ta treballar de mayestros en una escuela laica establita por un amigo d'él: astí, ella exerceba de mayestra de griego y él, d'historia. Entre os alumnos que tenió Labordeta mientres ista epoca feguran o president d'Endesa Manuel Pizarro, o polemista Jiménez Losantos u o polifacetico Joaquín Carbonell: chunto con iste zaguero y Cesáreo Hernández prencipió a cantar, con trenta y tres anyos, en noviembre d'o 68. A suya primera aparición en publico estió en Belchit (o lugar d'a mai de Serrat). Mientres os ueito anyos d'estacha en Teruel naixioron as suyas primeras dos fillas, Ana y Ángela; a tercera, Paula, naixió en tornar ta Zaragoza. En l'anyo 1985 demandó a excedencia y ya no tornó a exercer de mayestro.

Musica

Ixe mesmo anyo, dimpués de veyer un anuncio en prensa, ninvió unas cintas a Madrit que se convirtioron en o suyo primer disco, Andros, vol. II, un EP de cuatre cancions editato por Edumsa que fue retirato a l'anyo siguient por as autoridaz; se reeditó en 1971 como complemento de Cantar y callar, un d'os primers librodiscos d'a epoca. Dos anyos dimpués, o 13 de noviembre de 1973 se celebró o Primer Encuentro de la Música Popular en Aragón en o Teatro Prencipal de Zaragoza con as actuacions de Boira, La Bullonera, Renaxer, Pilar Garzón, Tierra Húmeda, Tomàs Bosque (d'a Francha) y o mesmo Labordeta, que alavez ya yera a cabeza visible d'a emerchent «canción popular aragonesa». A l'anyo siguient, Edigsa le publicó o suyo primer disco de luega durata, Cantar i callar (sic), que contaba con notas preliminars (en valenciano) d'Ovidi Montllor.

En 1975 publicó Tiempo de espera, que incluye a suya canción mas conoixita, Canto a la libertad, escrita en o suyo retiro de Villanuga:[7] ya en democracia, a suya canción fue proposata por o Partido Aragonés como himno oficial d'Aragó, pero o PSOE y o PCE votoron en contra. Se retiró parcialment de l'oficio de cantautor, con un concierto en a Plaza d'o Pilar o 4 d'octubre de 1991, encara que dimpués ha feito conciertos puntualment, en solitario u chunto con Carbonell y Eduardo Paz en o espectaclo Cantautores aragoneses, que les tornó a achuntar en un concierto historico retransmeso por Aragón TV l'11 d'octubre de 2006 que, en rematando, han feito chiras por ciudaz como Fraga y Uesca (en o festival Periferias).[8]

Politica

Co-fundador d'a revista Andalán, d'o Partido Socialista Aragonés, creyador d'un partiu imachinario dito Izquierda Depresiva Aragonesa y candidato en a lista a o Senau espanyol por Ezquierda Unida, en zaguerías estió deputau electo por Chunta Aragonesista en as Corz entre 1999 y 2000 y en o Congreso d'os Deputaus os anyos 2000 y 2004 (por dos lechislaturas seguitas) dica l'anyo 2008, en que se chubiló. En a etapa en Madrit destacó aintro d'o grupo mixto, como l'unico representant de l'aragonesismo, por o suyo estilo radicalment oposato a lo d'a resta de congresistas: mientres o debate sobre a invasión d'Iraq recitó un poema d'o suyo chirmán Miguel; en una atro debate respondió a os deputaus d'o PP que le feban a mofla con un «¡A la mierda!» u insultando-los;[9] tamién participó activament en o debate sobre o Estatuto d'Autonomía d'Aragón,[10] en a comisión d'investigación de l'11-M[11] y, en zaguerías, anunció a suya retirata mientres a intervención en o debate sobre o estau d'a nación de 2007.[12] Mientres a suya trachectoria como deputau s'oposó a o trescole de l'Ebro, votó en contra d'a Lei de Partius[13] y en favor d'a Constitución europea,[14] defendeba a co-oficialidat d'as luengas d'Aragón y o software libre[15] y parlaba d'Espanya como «una gran federación».[16] En recullir o premio de l'Asociación de Periodistas Parlamentarios, compartiu con Agustí Cerdà, Labordeta se despidió con una ixota aragonesa.[17]

Retiro

En retirar-se d'a política «por cansancio ideyolochico», ocasionalment residiba en Altafulla,[18] escribió a novela Memorias de un beduino en el Congreso de los Diputados (2009),[19] actuó en a Expo de Zaragoza y en 2006 se le diagnosticó un cáncer de prostata, que le levó a la muerte en 2010.[20]

O Rolde de Estudios Aragoneses ha reeditato el Cantar i callar de 1968, encara inedito en CD, con ocasión d'a publicación d'o libro colectivo José Antonio Labordeta: creación, compromiso, memoria (con mas de seixanta colaboracions sobre a fegura y a trachectoria de l'homenacheato),[21] presentato o 26 de noviembre en una fiesta en o Teatro Prencipal de Zaragoza.[22]

Remove ads

Muerte

Thumb
Parque Gran José Antonio Labordeta

Murió en a maitinada d'o 19 de setiembre de 2010, en l'Hospital Miguel Servet de Zaragoza, a la edat de 75 anyos, debito a o cáncer de prostata que se l'heba diagnosticato en l'anyo 2006, y que le obligó a permaneixer en casa os zaguers meses d'a suya vida.[23][24]

O zaguer acto publico que protagonizó se produció o día 6 de setiembre de 2010, cuan os ministros d'Esfensa, Carme Chacón, y Educación, Ángel Gabilondo, le entregoron en a suya casa a Gran Cruz d'a Orden d'Alifonso X o Sabio; un reconoiximiento que o Gubierno le concedió por a su sabiduría, a suya pasión, as suyas conviccions y a suya esfensa d'a libertat y o pueblo, motivos por los que tamién l'atorgó a medalla a o Treballo.[25]

En as calendatas posteriors a la suya muerte bi habioron numerosos actos en remeranza a Labordeta en toda a cheografía aragonesa. Mas de 20.000 aragoneses o primer día y de 40.000 en total,[26] dioron o zaguer adios a o cantautor en o veilatorio que s'instaló en o Palacio de l'Alchafaría, vesitato amás por diversas personalidaz d'a politica y a cultura aragonesa y espanyola como Joan Manuel Serrat, Manuel Pizarro, Gaspar Llamazares, Carmen París, José Luis Borau u Miguel Ángel Berna entre muitos atros.[27] O president d'Aragón, Marcelino Iglesias colocó a Medalla d'Aragón a títol postumo sobre l'atabul cubierto con a cuatribarrata.

Manimenos no estioron menos emotivos os homenaches populars convocatos en diferents puestos d'Aragón. En a plaza Sant Felipe de Zaragoza, 2.000 personas se reunioron de nueiz ta cantar toz chuntos o "Canto a la libertad", una d'as cancions mas conoixitas y simbolicas de Labordeta[28] Feito que se repitió tamién en rematar o veilatorio en l'Alchafaría, a on que a multitut demandaba a oficialidat d'a canción como himno nacional d'Aragón.[29] En atras ciudaz como Uesca y Teruel tamién se facioron actos d'ista mena.[30]

Entre os reconoiximientos d'as institucions dimpués d'a suya muerte cal destacar a nueva denominación d'o Parque Gran de Zaragoza, que dende alavez pasó a decir-se oficialment Parque Gran José Antonio Labordeta.[31] y ye tamién se quiere dar ista denominación en o futuro a l'Auditorio.[32] Tamién en atras ciudaz s'han feito homenaches parellans, asinas en Chaca l'Auditorio-Palacio de Congresos pasará a decir-se tamién "José Antonio Labordeta"[33]

Remove ads

Obra

Bibliografía

A producción literaria de Labordeta ye a mayor de totas as suyas aficions por l'antigüitat y a constancia d'o ritmo de publicación; manimenos, puet estar que sía a suya faceta menos conoixita, a la que caldría adhibir os numerosos articlos en prensa u o poemario inedito debantdito.[34]

Más información Anyo, Títol ...

Discografìa

A mayor parti d'a suya discografía fue replegata en l'anyo 2004 en Cantar y no callar (1975-1995), una caixa de trece compactos reeditatos por Dro: basicament, toz os discos editatos por Fonomusic, con a notable ausencia d'o Cantar i callar, que encara ye inedito en CD.[35]

Más información any, Títol ...

Filmografía

A versant actoral de Labordeta ye amás tardana d'as suyas actividats: amás d'os papels protagonistas que apareixen a continación, Labordeta tamién treballó en 1988 como anfitrión d'o programa En la cadiera ta TVE en Aragón, por a on pasaron os cantautors mas importants d'o momento, amás d'as suyas incursions puntuals de contertulio en cuantos programas de debate u como actor convidato en series televisivas como 7 vidas.[36]

Más información any, títol ...
Remove ads

Referencias

Se veiga tamién

Vinclos externos

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads