Idioma mohawk

L'idioma mohawk (autoglotónimu: kanien’kéha) ye la llingua tradicional del pueblu mohawk. Pertenez a la familia de les llingües iroqueses y tien unos 3.000 falantes n'Estaos Xuníos y Canadá.

Mohawk 'Kanien’kéha (kanjʌ̃ʔˈɡɛhai)
Faláu en	Estaos Xuníos d'América  Canadá
Rexón	Ontario Quebec Nueva York
Falantes	3.000[1][2]
Familia	Amerindiu  Iroqués   Iroqués septentrional    Mohawk
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2	moh
ISO 639-3	moh

En Akwesasne esiste una escuela primaria onde s'enseña esti idioma a los neños; los padres tamién tán tratando de revigorizar esti idioma. Un llingüista que realizó grandes apurras al respeutu ye Mark Baker.

Dialeutos

El mohawk tien 3 dialeutos principales: Occidental (6 Naciones y Tyendinaga), Central (Ahkwesáhsne), y Oriental (Kahnawà:ke y Kanehsatà:ke); les diferencies ente elles ye na llarga. Esto rellaciónase al pueblu mohawk nel sieglu XVIII. La pronunciación de la /r/ ye fuerte en tolos dialeutos.

	Fonoloxía subxacente !Occidental	Central	Oriental
'7'	/tsjata/	[ˈʤaːda]	[ˈʤaːda]	[ˈʣaːda]
'9'	/tjohtu/	[ˈdjɔhdũ]	[ˈɡjɔhdũ]	[ˈʤɔhdũ]
'agua'	/kjaʔtʌʔs/	[ˈɡjàːdʌ̃ʔs]	[ˈɡjàːdʌ̃ʔs]	[ˈʤàːdʌ̃ʔs]
'perru'	/erhar/	[ˈɛrhar]	[ˈɛlhal]	[ˈɛrhar]

Fonoloxía

El fonema va siguíu (usando l'AFI). La so representación fonolóxica ye en /slashes/, y na ortografía mohawk estándar.

Consonantes

Una interesante carauterística de la fonoloxía del mohawk ye que nun esisten consonantes llabiales, sacante n'aportaciones del francés y del inglés, onde s'usen [m] y [p] (mátsis matches y aplám Abraham); Estos soníos son amiestes tardíes a la fonoloxía del mohawk ya introduciéronse dempués de la colonización europea. La pallabra "mohawk" ye un exónimo.

	Dental	Palatal	Velar	Glotal
Nasal	n
Oclusiva	t		k	ʔ
Africada		d͡ʒ
Fricativa	s			h
Aproximante	l	j	w
Vibrante	r

Vocales

	Anterior	Central	Posterior
Zarrada	i		ũ
Media	y	ʌ̃	o
Abierta		a

i, y, a, y o son vocales non nasales, ente que ʌ̃ y ũ (Vease tamién AFI Alfabetu Fonéticu Internacional) son vocales nasalizadas; les versiones non nasalizadas de ʌ̃ y ũ nun asoceden nel llinguaxe.