Yasir Ərəfat
From Wikipedia, the free encyclopedia
Yasir Ərəfat (ərəb. یاسر عرفات, tam adı Məhəmməd Əbdürəhman Əbdürauf Ərəfat əl-Qüdvə əl-Hüseyni; 4 avqust 1929[1] və ya 24 avqust 1929, Qahirə, Misir[1] – 11 noyabr 2004[2][3][…]) — Fələstin milli muxtariyyətinin 1-ci sədri (1994-2004), Fələstin Azadlıq Təşkilatının (FAT) lideri (1969-2004) və Nobel Sülh mükafatı laureatı (1994). FƏTH siyasi partiyasının qurucu üzvü olmaqla bərabər, 1959-cu ildən 2004-cü ilə qədər bu partiyaya rəhbərlik etmişdir. Ərəb milliyətçiliyi ideologiyasına sadiq idi. Fələstinin azadlığı üçün İsrailə qarşı mübarizə aparmışdır. Əvvəllər, İsrailin bir dövlət kimi varlığına qarşı çıxmasına baxmayaraq, 1988-ci ildə BMT Təhlükəsizlik Şurasının 242 saylı qərarını qəbul edərək bu fikrini dəyişdirmişdir.
Yasir Ərəfat | |
---|---|
ərəb. یاسر عرفات | |
Fələstin milli muxtariyyətinin 1-ci sədri | |
5 iyul 1994 – 11 noyabr 2004 | |
Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
Sonrakı | Mahmud Abbas |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum adı | محمد ياسر عبد الرحمن عبد الرؤوف عرفات |
Doğum tarixi | 4 avqust 1929(1929-08-04)[1] və ya 24 avqust 1929(1929-08-24) |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 11 noyabr 2004(2004-11-11)[2][3][…] (75 yaşında) |
Vəfat səbəbi | beyin qansızması[d] |
Partiya | |
Təhsili | Qahirə Universiteti |
İxtisası | Mühəndis |
Fəaliyyəti | siyasətçi, inşaat mühəndisi[d] |
Atası | Əbdül Rauf Ərəfat |
Anası | Zahva Əbu Səud əl-Hüseyni |
Həyat yoldaşı | Suha Ərəfat (qızlıq soyadı Tavil) |
Uşağı | Zahva (d. 1995) |
Dini | İslam |
Hərbi xidmət | |
Döyüşlər | |
Rütbəsi | Ali Baş Komandan |
|
|
Təltifləri | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Ərəfat 1960-cı illərin sonu 1970-ci illərin əvvəllərində FƏTH təşkilatı daxili mübarizə içərisində İordaniya ilə açıq şəkildə qarşı-qarşıya qaldıqda olduğu kimi tez-tez anlaşılmazlıqların ortasında qalmışdır. Çox çətinliklə İordaniyadan çıxarılan və Livana yerləşən Ərəfat və FƏTH təşkilatı ölkənin işğala məruz qaldığı 1978 və 1982-ci illər aralığında İsrailin hədəfi oldu. Siyasi baxışlarından asılı olmayaraq, fələstinlilərin çoxu Ərəfatı azadlıq döyüşçüsü kimi tanıyırdı.[4] Bunun tam əksi olaraq, israillilərin əksər hissəsi isə təşkilatın mülki insanlara qarşı həyata keçirdiyi bir çox hərəkətinə görə onu terrorçu olaraq görməkdədir.[5][6]
Həyatının son dövrlərində FAT və İsrail arasında onilliklər boyunca davam edən anlaşılmazlığı sona çatdırmaq üçün İsrail hökuməti ilə bir sıra müzakirələr apardı. Bu cür danışıqlara 1991-ci ildə Madrid konfransı, 1993-cü ildə Oslo anlaşması və 2000-ci ildə təşkil olunan Kemp-Devid sammitini aid etmək olar. Danışıqlar zamanı islamçılar və FAT-ın bəzi solçu üzvləri onu İsrail hökumətinə qarşı çox kompromisə getdiyinə görə qınamışdır. O, 1994-cü ildə Osloda həyata keçirilən danışıqlara görə İshaq Rabin və Şimon Pereslə birlikdə Nobel Sülh mükafatına layiq görülmüşdür. Bu əsnada Həmas və digər hərbi-siyasi təşkilatlar gücü ələ keçirərək FƏTH və Ərəfatın nüfuzunu sarsıtmışdır.
2004-cü ilin sonlarında iki ildən çox müddət ərzində İsrail Ordusu tərəfindən Ramallahda yerləşən binalarda məcburi şəkildə saxlanılan Ərəfat komaya girmiş və vəfat etmişdir. Həqiqi ölüm səbəbi tam olaraq bilinməsə də, rus və fransız istintaq qrupları onun ölümündə heç bir qeyri-qanuni əməl aşkar etməmişdir.[7][8][9]