Şengen zonası

Şengen zonası (ing. Schengen Area; fr. Espace Schengen) — Lüksemburqun Şengen kəndində 1985-ci ildə imzalanmış müqaviləyə əsasən 29 Avropa dövlətində daxili vizasız hərəkəti təmin edən şərti ərazi. Şengen zonası daxilində hərəkət edənlər üçün sərhəd yoxlanışı tələb olunmur və səyahətçilər vahid ölkə prinsipi ilə hərəkət edərək 29 Avropa ölkəsinə sərbəst şəkildə hərəkət edə bilirlər.

Şengen zonası

Şengen zonası Açıq sərhəddi olan ölkələr Qoşulma ehtimalı olan ölkələr
Daxildir	Avropa İttifaqı
Növü	Açıq sərhəd siyasəti
Yaradılıb	26 mart 1995
Üzv dövlətlər	29 ölkə Almaniya Avstriya Belçika Bolqarıstan Çexiya Danimarka Estoniya Finlandiya Fransa Niderland İspaniya İsveç İsveçrə İtaliya İslandiya Latviya Lixtenşteyn Litva Lüksemburq Macarıstan Malta Norveç Polşa Portuqaliya Rumıniya Slovakiya Sloveniya Xorvatiya Yunanıstan
Ərazi	4,595,191 km2 (1,774,213 kv. mil)
Əhali	453,324,255

I Şengen müqaviləsi 1985-ci ilin 14 iyun tarixində beş Avropa ölkəsi arasında imzalanmışdır. Müqaviləni Fransa, Qərbi Almaniya ilə yanaşı Benilüks ölkələri olan Belçika, Hollandiya və Luksemburq imzalanmışdır. 1990-cı ilin 19 iyun tarixində Şengen Müqaviləsinin Tətbiq Konvensiyasının imzalanması ilə razılaşma qüvvəyə minmişdir. Müqavilə Lüksemburq, Fransa və Almaniyanın sərhədlərinin kəsişdiyi yer olan Lüksemburqun Şengen şəhərində imzalandığına görə həmin şəhərin adına adlandırılmışdır.

İkinci müqavilə isə Mos çayının ortasındakı Kraliça Mari-Astrid adlı gəmidə imzalanmışdır. Müqavilənin qüvvəyə minməsi 1995-ci ilin 26 mart tarixinə qədər uzanmış və bu müddət ərzində Portuqaliya və İspaniya da Şengen zonasına qoşulmuşdur. Monako, Norveç və İslandiya Avropa İttifaqının üzvü olmamaqlarına baxmayaraq Şengen zonasına daxil edilmişdir. Eyni zamanda İsveçrə 2008-ci ilin dekabr ayında Şengen müqaviləsi sahəsinə qəbul edilmişdir.

Lixtenşteynin Şengen zonasına daxil olması bir neçə dəfə təxirə salınmışdır. Ölkə 2008-ci ilin 28 fevral tarixində Avropa İttifaqı ilə Şengen razılığı əldə etmiş və 2009-cu ilin 1 noyabr tarixində Şengen zonasına daxil olması razılaşdırılmışdır. Lixtenşteynin daxili vergi nizamlanmasında problemlərinin olduğunu əsas gətirərək Almaniya və İsveç ölkənin şengen zonasına daxil olması tələbini müvəqqəti dondurmuşdur. 2011-ci ilin 7 mart tarixində Avropa İttifaqı Nazirlər Şurasının qərarı ilə Lixtenşteynin Şengen zonasına daxil olması yolu açılmışdır. 2011-ci ilin 19 dekabr tarixində ölkə rəsmən Şengen zonasının üzvü seçilmişdir.

Şengen müqaviləsi əsasında yaradılan Şengen zonası hal-hazırda 29 Avropa ölkəsində qüvvədədir və təqribən 4.595.131 kvadrat kilometr ərazini əhatə edir.

Şengen ölkələri

Ölkə	Ərazi (km²)	Əhali	İmzalayıb	İlk həyata keçirilmə tarixi
Avstriya	&&&&&&&&&&083871.&&&&&083.871	&&&&&&&&08922082.&&&&&08.922.082	000000001995-04-28-000028 aprel 1995[1]	000000001997-12-01-00001 dekabr 1997[2][3]
Belçika	&&&&&&&&&&030528.&&&&&030.528	&&&&&&&011611419.&&&&&011.611.419	000000001985-06-14-000014 iyun 1985[4]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]
Bolqarıstan	&&&&&&&&&0110994.&&&&&0110.994	&&&&&&&&06885868.&&&&&06.885.868	000000002005-04-25-000025 aprel 2005[6]	000000002024-03-31-000031 mart 2024[7][Note 1]
Xorvatiya	&&&&&&&&&&056594.&&&&&056.594	&&&&&&&&04060135.&&&&&04.060.135	000000002011-12-09-00009 dekabr 2011[8]	000000002023-01-01-00001 yanvar 2023[9][10][Note 2]
Çexiya	&&&&&&&&&&078866.&&&&&078.866	&&&&&&&010510751.&&&&&010.510.751	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
Danimarka        [13][14]	&&&&&&&&&&043094.&&&&&043.094	&&&&&&&&05854240.&&&&&05.854.240	000000001996-12-19-000019 dekabr 1996[15]	000000002001-03-25-000025 mart 2001[16]
Estoniya	&&&&&&&&&&045338.&&&&&045.338	&&&&&&&&01328701.&&&&&01.328.701	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
Finlandiya	&&&&&&&&&0338145.&&&&&0338.145	&&&&&&&&05535992.&&&&&05.535.992	000000001996-12-19-000019 dekabr 1996[17]	000000002001-03-25-000025 mart 2001[16]
Fransa	&&&&&&&&&0551695.&&&&&0551.695	&&&&&&&064531444.&&&&&064.531.444	000000001985-06-14-000014 iyun 1985[4]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]
Almaniya	&&&&&&&&&0357050.&&&&&0357.050	&&&&&&&083408544.&&&&&083.408.544	000000001985-06-14-000014 iyun 1985[4]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]
Yunanıstan	&&&&&&&&&0131990.&&&&&0131.990	&&&&&&&010445365.&&&&&010.445.365	000000001992-11-06-00006 noyabr 1992[18]	000000002000-01-01-00001 yanvar 2000[19]
Macarıstan	&&&&&&&&&&093030.&&&&&093.030	&&&&&&&&09709786.&&&&&09.709.786	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
İslandiya	&&&&&&&&&0103000.&&&&&0103.000	&&&&&&&&&0370335.&&&&&0370.335	000000001996-12-19-000019 dekabr 1996[20] 000000001999-05-18-000018 may 1999[21]	000000002001-03-25-000025 mart 2001[16]
İtaliya	&&&&&&&&&0301318.&&&&&0301.318	&&&&&&&059240329.&&&&&059.240.329	000000001990-11-27-000027 noyabr 1990[22]	000000001997-10-26-000026 oktyabr 1997[3][23]
Latviya	&&&&&&&&&&064589.&&&&&064.589	&&&&&&&&01873919.&&&&&01.873.919	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
Lixtenşteyn	&&&&&&&&&&&&0160.&&&&&0160	&&&&&&&&&&039039.&&&&&039.039	000000002008-02-28-000028 fevral 2008[24]	000000002011-12-19-000019 dekabr 2011[25]
Litva	&&&&&&&&&&065300.&&&&&065.300	&&&&&&&&02786651.&&&&&02.786.651	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
Lüksemburq	&&&&&&&&&&&02586.&&&&&02.586	&&&&&&&&&0639321.&&&&&0639.321	000000001985-06-14-000014 iyun 1985[4]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]
Malta	&&&&&&&&&&&&0316.&&&&&0316	&&&&&&&&&0526748.&&&&&0526.748	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
Niderland	&&&&&&&&&&041526.&&&&&041.526	&&&&&&&017501696.&&&&&017.501.696	000000001985-06-14-000014 iyun 1985[4]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]
Norveç        (Svalbard daxil deyil)[26]	&&&&&&&&&0385155.&&&&&0385.155	&&&&&&&&05403021.&&&&&05.403.021	000000001996-12-19-000019 dekabr 1996[20] 000000001999-05-18-000018 may 1999[21]	000000002001-03-25-000025 mart 2001[16]
Polşa	&&&&&&&&&0312683.&&&&&0312.683	&&&&&&&038307726.&&&&&038.307.726	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
Portuqaliya	&&&&&&&&&&092391.&&&&&092.391	&&&&&&&010290103.&&&&&010.290.103	000000001991-06-25-000025 iyun 1991[27]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]
Rumıniya	&&&&&&&&&0238391.&&&&&0238.391	&&&&&&&019328560.&&&&&019.328.560	000000002005-04-25-000025 aprel 2005[6]	000000002024-03-31-000031 mart 2024[7][Note 1]
Slovakiya	&&&&&&&&&&049037.&&&&&049.037	&&&&&&&&05447622.&&&&&05.447.622	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
Sloveniya	&&&&&&&&&&020273.&&&&&020.273	&&&&&&&&02119410.&&&&&02.119.410	000000002003-04-16-000016 aprel 2003[11]	000000002007-12-21-000021 dekabr 2007[12]
İspaniya	&&&&&&&&&0510000.&&&&&0510.000	&&&&&&&047486935.&&&&&047.486.935	000000001991-06-25-000025 iyun 1991[28]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]
İsveç	&&&&&&&&&0449964.&&&&&0449.964	&&&&&&&010467097.&&&&&010.467.097	000000001996-12-19-000019 dekabr 1996[29]	000000002001-03-25-000025 mart 2001[16]
İsveçrə	&&&&&&&&&&041285.&&&&&041.285	&&&&&&&&08691406.&&&&&08.691.406	000000002004-10-26-000026 oktyabr 2004[30]	000000002008-12-12-000012 dekabr 2008[31]
Avropa İttifaqı	&&&&&&&&04595131.&&&&&04.595.131	&&&&&&0453234255.&&&&&0453.234.255	000000001985-06-14-000014 iyun 1985[4]	000000001995-03-26-000026 mart 1995[5]

Ölkə	Ərazi	Əhali
Monako	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	&&&&&&&&&&036686.&&&&&036.686
San-Marino	&&&&&&&&&&&&&061.&&&&&061	&&&&&&&&&&033745.&&&&&033.745
Vatikan	&&&&&&&&&&&&&&00.4400000,44	&&&&&&&&&&&&0511.&&&&&0511

Qeydlər

1. For air and sea borders, date for land is to be determined
2. For land and sea borders, 26 March 2023 for airports