S-125

S-125 zenit raket kompleksi (ZRK) – Sovet istehsalı yer-hava tipli, yaxın təsir dairəsinə malik olan silah sistemidir. 1961-ci ildən SSRİ silahlı qüvvələrində istifadəyə qəbul edilmişdir.

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin arsenalında olan S-125 kompleksi

S-125
Tipi	Zenit raket kompleksi
Ölkə	SSRİ
İstismar tarixçəsi
İstismar illəri	1961 - davam edir
İstismara başlanması	1961
İstifadə edilən döyüşlər	Yom Kippur müharibəsi Kosovo müharibəsi İran-İraq müharibəsi Körfəz müharibəsi
İstehsal tarixçəsi
Konstruktor	GSKB Almaz-Antey
Yaranma tarixi	1956 - 1961
İstehsalçı	JSC Defence Systems
İstehsal illəri	1961 - davam edir
Variantları	Neva, Peçora, Volna, Neva-M, Neva-M1, Volna-M, Volna-N, Volna-P, Peçora-2, Peçora-2M, Neva SC, Peçora-M
Xüsusiyyətləri
Ağırlığı	953 kq
Uzunluğu	6,09 m
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Zenit raket kompleksi S-125 "Peçora" aşağıdan uçan pilotlu və ya pilotsuz aparatların 20 – 18 000 m hündürlükdə və 3,5 – 25 km uzaqlıqda vurulması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Hədəfin dəqiq nişan alınması da əsas məqsədlərdəndir. Bunun üçün bir-birinə perpendikulyar olan iki müstəvi arasındakı boşluğun skanerlənməsi lazım idi ki, hədəfdən və raketdən gələn siqnalların uzlaşdırılması mümkün olsun. Hədəfin tutulması üçün əlavə antenadan buraxılan nazik şüadan istifadə edilir.

S-125 ZRK üçün "Fakel" konstruktor bürosunda işləib hazırlanmış 2 pilləli, sürətləndirici və marş bərk yanacaqla işləyən mühərriklərdən istifadə edilir.

1961-ci ildə orduya qəbul edilən "Peçora" V=560 m/san sürətlə uçan hədəfi iki raketlə 0,98 ehtimalı ilə vurmaq imkanına malikdir.

İstifadə olunduğu müddətdə dəfələrlə təkmilləşdirilmişdir.

S-300 raket komplekslərinin yaranması ilə bir çox köhnə modelli S-125 sistemləri istifadədən çıxarılır. Köhnə sistemləri xaricə satmaq üçün onları təkmilləşdirmək qərarına gəlinir. Bu məqsədlə 2000-ci ildə hazırlanmış "Peçora-2" sistemi daha uzaq məsafədən eyni zamanda bir neçə hədəfi yüksək dəqiqliklə vurmaq imkanı verir. Atıcı qurğu yük avtomobilinə quraşdırılır, bu da ona qısa zamanda yerini dəyişməyə imkan verir. Peçora-2 sistemini həm də qanadlı raketlərə qarşı tətbiq etmək olur.

Taktiki-texniki göstəriciləri

	S-125M В-600 raketi ilə	"Peçora" В-601P raketi ilə	"Peçora" В-601PK raketi ilə	"Peçora 2A" В-601D raketi ilə
Hədəfin maksimal uçuş sürəti (m/san)	560	560	560	700
Minimal epr. (m²)	0,5	0,3	0,3	0,3
Hədəfin maksimal uçuş hündürlüyü Н (km)	10	18	16	20
Raketin minimal uçuş hündürlüyü (km)	0,2	0,02	0,02	0,02
Maksimal uzaqlıq (km)	12	17,5	14	28
Minimal uzaqlıq (km)	6	3,5	3	3,5
Hədəfi vurma ehtimalı	0,25–0,99	0,41–0,98	0,4–0,97	0,41–0,99

Hərbdə tətbiqi

1970-ci ilin iyun-iyul aylarında Misirdə tətbiq olunan S-125 raketlərinin köməyi ilə 17 atəşlə (35 raket) 9 təyyarə vurulmuş və 3-ü zədələnmişdir.^[1]

1973-cü ildə Suriyada mövcud olan hərbi münaqişədə 43 təyyarə vurulmuş, 5 divizyon məhv edilmişdir.

Yuqoslaviyada NATO qoşunlarına qarşı döyüşlərdə tətbiq olunan S-125 "Peçora" ilə stels texnologiyasına sahib olan F-117 döyüş təyyarəsi vurulmuşdur.

Kosovo müharibəsi zamanı 2 may 1999-cu il tarixində Yuqoslaviya HHM qoşunlarına məxsus S-125 vasitəsilə NATO qoşunlarına məxsus F-16 döyüş təyyarəsi vurulmuşdur.^[2]

İstifadəçiləri

S-125 istifadəçiləri. Hazırkı istifadəçilər mavi, keçmiş istifadəçilər qırmızı rənglə göstərilib.

Hazırkı istifadəçilər

• Azərbaycan: Peçora-2TM variantı. Belarusun "Tetraedr" şirkəti tərəfindən modernizasiya edilib.^[3]
• Əlcəzair^[4]
• Ermənistan
• Anqola
• Bolqarıstan
• Birma
• Kuba
• Misir^[5]
• Efiopiya
• Gürcüstan
• Hindistan
• Liviya
• Moldova
• Monqolustan^[6]
• Mozambik
• KXDR^[7]
• Peru
• Polşa
• Serbiya
• Suriya
• Cənubi Sudan
• Tanzaniya
• Türkmənistan
• Qazaxıstan: Peçora-2TM^[8]
• Ukrayna^[9]
• Venesuela: Peçora-2M^[10]
• Vyetnam: Peçora-2TM^[11]
• Yəmən
• Uqanda
• Zambiya

Keçmiş istifadəçilər

• SSRİ
• Yuqoslaviya
• Əfqanıstan
• Kamerun: 2005-ci ildə silahlanmadan çıxarılıb.
• Çexoslovakiya
• ADR
• Ekvador
• Finlandiya: 1990-cı illərdə silahlanmadan çıxarılıb.
• Macarıstan: 1978–1995-ci illər aralığında istifadə olunub.^[12]
• İraq
• Rumıniya
• Rusiya: 1990-cı illərdə silahlanmadan çıxarılıb.
• Somali
• Slovakiya: 2001-ci ildə silahlanmadan çıxarılıb.

Həmçinin bax

• Zenit raket kompleksi
• S-200
• S-300