Оло Кавказ

Оло Кавказ — араһында Ҡара һәм Каспий диңгеҙҙәре араһындағы тау системаһы, Кесе Кавказ менән бергә Кавказ тауҙары составында тауҙар илен тәшкил итә.

Оло Кавказ
Тау һырты	Кавказ тауҙары
Дәүләт	Әзербайжан  Грузия  Рәсәй  СССР
Иң юғары нөктә	Эльбрус
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	5642 метр
Имеет границей	Кесе Кавказ
Оҙонлоҡ	1200 km
Оло Кавказ Викимилектә

Географияһы

Оло Кавказ төньяҡ-көнбайыштан көньяҡ-көнсығышҡа табан 1150 км-ға һуҙыла, Анапа һәм Тамань ярымутрауы районынан алып Каспий яры буйы Апшерон ярымутрауына, Баҡы эргәһенә барып сыға. Уның киңлеге Новороссийск төбәгендә 32 километрҙан алып, Эльбрус меридианы районында — максималь 180 км, Дағстанда — 160 км-ға тиклем тирбәлә.

Оло Кавказ — эндемик үҫемлектәр һәм хайуандар донъяһына бай төрлө ландшафтлы таулы төбәк (ҡара: Кавказ тауҙары).

Оло Кавказ һырты буйлап Рәсәй Федерацияһының Грузия, Әзербайжан, өлөшләтә танылған Абхазия һәм Көньяҡ Осетия менән дәүләт сиге үтә.

Боҙлоҡтар

Дөйөм боҙлоҡтар һаны — яҡынса 2050, боҙлоҡтарҙың дөйөм майҙаны яҡынса 1424 км2 тәшкил итә^[1]. Оло Кавказ боҙлоҡтары төрлө морфологик типтарға ҡарай: үҙән (тау-үҙән), кар һымаҡтар, үҙ аҫтында йыш ҡына ҡатмарлы тау рельефын йәшергән аҫылмалы, конуслы түбәләр (перемётные) һ. б. Ҡайһы берәүҙәр «пульсланып» тора^[2] (Колка, Девдорак боҙлоғо һ. б.), шулай уҡ ҡар күп булыуы кеше өсөн ҙур хәүеф тыуҙыра^[3].

Кавказ Эльбрустан (хатта Оҙонҡулдан) Уилпатаға (Цей) тиклемге участкала өҙөлмәй тиерлек мәңгелек ҡарҙар һәм боҙлоҡтар менән ҡапланған.

Оло Кавказ өсөн, башҡа таулы илдәр кеүек үк хәҙерге ваҡытта (XIX ахыры — XX быуат башы) боҙлоҡтар дөйөм рәүештә кәмеүе һәм хәҙерге боҙланыу деградацияһы хас.

Иҫкәрмәләр

1. Долгушин Л. Д., Осипова Г. Б. Ледники. — М.: Мысль, 1989. — 447 с. — ISBN 5-244-00315-1.
2. Поповнин В. В. и др. Гляциальная катастрофа 2002 года в Северной Осетии // Криосфера Земли. — 2003. — № 1.
3. С целью предвидения (прогноза) лавин в России создана сеть лавинных (метео)станций, в том числе автоматических радиометеорологических станций (с дистанционным радиоуправлением), на Кавказе, а также в Хибинах (Манселькя), на Тянь-Шане, Памире.

Әҙәбиәт

• Кавказ // Италия — Кваркуш. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — С. 113. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 11).
• Панов В. Д. Эволюция современного оледенения Кавказа. — СПб.: Гидрометеоиздат, 1993. — ISBN 5-286-00959-X.