Алжир (ҡала)

Алжи́р^[4][5] (ғәр. مدينة الجزائر‎, Madīnat al-Jazā'ir, Әл-Джәзәир^[6]; франц. Alger) — Алжир дәүләтенең баш ҡалаһы, шулай уҡ ул илдә иң ҙурҙарынан. Ҡала атамаһы «әл-Джәзәир», ғәрәпсә «утрау» тигәндән килеп сыҡҡан, сөнки ҡала янында элгәре 4 утрау булған, улар 1525 йылда материк менән ҡушылып киткән. Алжир вилайәтенең административ үҙәге. Халҡы 2,9 млн кеше, агломерацияларында — 3,35 млн тирәһе йәшәй^[7]. Географик координаты: 36°47′ с. ш. 3°04′ в. д.^HGЯO. Урта диңгеҙҙә урынлашҡан. 2011 йылда Алжир метрополитены һәм Алжир трамвай юлы асылған.

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Алжир (мәғәнәләр).

Город
Алжир ғәр. مدينة الجزائر‎
Флаг Герб
Ил	АлжирАлжир
Вилайет	Алжир
Координаталар	36°46′35″ с. ш. 3°03′31″ в. д.HGЯO
Башлыҡ	Q134216107?[1]
Нигеҙләнгән	944 год
Элекке исеме	Икозиум, Икосим
Майҙаны	273 км²
Бейеклеге	10 м
Рәсми теле	ғәрәпсә
Халҡы	2 364 230[2] кеше (2008)
Агломерация	7 796 923
Этнохороним	алжи́р, алжирцҙар[3]
Сәғәт бүлкәте	UTC+1
Телефон коды	+213 21
Почта индексы	16000-16132
Һанлы танытмалар
Награды
Алжир

Хәҙерге ваҡытта яр буйлап һуҙылған ҡала, ҡаланың боронғо өлөшө текә ҡалҡыулыҡҡа урынлашҡан, түбәһендәге цитадель — диңгеҙ кимәленән 140 метр самаһы бейеклектә. Цитадель һәм ике причал өсмөйөш барлыҡҡа килтерә.

Тарихынан

Ҡала 944 йылда бербер Зириҙәр династияһынан Бологгин ибн Зири тигән кеше тарафынан нигеҙләнгән^[8]. Уға тиклем бында Икосим тип аталған боронғо Финикия торамаһы урынлашҡан булған (римлеләр уны Икозиум тип үҙгәрткән)^[9].

Климаты

Алжир. Аэрокосмик рәсем

Алжирҙың климаты уртаса кимәлдә - йәйе ҡоро, ҡар оҙаҡ ятмай. Уртаса йыллыҡ температура 17.7 °C.

Алжира климаты
Күрһәткес	Ғин.	Фев.	Март	Апр.	Май	Июнь	Июль	Авг.	Сен.	Окт.	Нояб.	Дек.	Йыл
Абсолют максимум, °C	24,4	30	28,8	37,2	41,2	44,6	41,1	47,2	44,4	37,7	31,1	29,1	47,2
Уртаса максимум, °C	14,9	15,9	17,3	19,7	22,5	25,6	28,5	29,5	27,0	23,2	18,8	15,6	21,5
Уртаса температура, °C	11,5	12,1	13,5	15,5	18,2	21,5	24,3	25,2	23,3	19,4	15,1	12,3	17,7
Уртаса минимум, °C	8,1	8,3	9,7	11,3	14,0	17,4	20,2	21,0	19,6	15,7	11,5	9,0	11,5
Абсолют минимум, °C	−11	−8	−5	3,8	3,8	9,4	13,4	13,8	11,6	7,2	−4	−10	−11
Яуым-төшөм нормаһы, мм	112	84	74	41	46	15	1	5	41	79	130	137	764
Сығанаҡ: ADH.org, Météo France и Climate zone, Климат Алжира

Халҡы

Һуңғы тиҫтә йылдарҙа халҡының үҫеш динамикаһы^[2]:

1977, халыҡ иҫәбен алыу	1987, халыҡ иҫәбен алыу	1998, халыҡ иҫәбен алыу	2008, халыҡ иҫәбен алыу	2011, баһалама
1 523 000	1 507 241	2 086 212	2 364 230	2 916 000[10]

Этник составы:

• 53 % ғәрәптәр
• 44 % берберҙар
• 3 % башҡа халыҡтар

Туғандаш ҡалалар

• Нью-Йорк, АҠШ
• Пекин, Ҡытай (11 сентябрь 1989)
• Ҡаһирә, Мысыр
• Монреаль, Канада
• Мәскәү, Рәсәй