Голоцен

Голоце́н (юнан. ὅλος — «тулы, бөтөн» + καινός — «яңы») — дүртенсел периодтың хәҙерге йәки боҙлоҡтан һуңғы эпохаһы һәм дүртенсел системаның (осорҙоң) уға тиңдәш булған һуңғы бүлектәре ултырмалары. Голоцен 10 мең йыл самаһы дауам итә, уның башланғысы булып Европаның, Азияның һәм Төньяк Американың төньяҡ өлөштәрендәге һуңғы материк боҙланыуы бөтөү осоро тора. Археологияла сиге палеолит һәм мезолит сиктәре менән тәңкәл килә. Башлыса, Ерҙә климат, тупраҡ, үҫемлектәр һәм хайуандар донъяһы зоналары, ҡоро Ер һәм диңгеҙләрнең хәҙерге контурҙары формалаша. Бынан элекке, 8-4 мең йылдар араһында, урта киңлекләрҙә климат хәҙерге менән сағыштырғанда бер аҙ йылырак һәм дымлыраҡ була. Голоценда Ер йөҙөндә кеше таралып урынлаша башлай, уның культураһы формалаша, малсылыҡ һәм ер эшкәртеү барлыҡҡа килә.

система	бүлек	ярус	Йәше, млн йыл элек
Дүртенсел	Голоцен		0—0,0117
	Плейстоцен	һуңғы	0,0117—0,126
		урта	0,126—0,781
		иртә	0,781—1,806
		Гелаз	1,806—2,588
Неоген	Плиоцен	Пьяченц	больше

Сығанаҡтар

• Татар энциклопедияһы 2013 йыл 7 декабрь архивланған. (тат.)

Әҙәбиәт

• Иорданский Н. Н. Развитие жизни на земле. — М.: Просвещение, 1981.

Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.