Европий

Европий (лат. Europium, Eu) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осор элементы. Тәртип номеры - 63. Атом массаһы 151,964 а. лантаноидтар төркөмөнә ҡарай, шулай уҡ тәбиғәттә һирәк осрай торған элемент. Ябай матдә европий башҡа лантаноидтар кеүек үк — йомшаҡ көмөшһыу-аҡ металл, һауала еңел окислана.

Европий
Кем хөрмәтенә аталған	Европа[1]
Асыусы йәки уйлап табыусы	Эжен Анатоль Демарсе[d][1]
Асыу датаһы	1901[1]
Элемент символы	Eu[2]
Химик формула	Eu[3]
Каноническая формула SMILES	[Eu][3]
Атом һаны	63[4]
Электр кирелеге	1,2
Ионный радиус	1,17 ангстрем[5], 1,25 ангстрем[5], 1,35 ангстрем[5], 0,95 ангстрем[5] һәм 1,07 ангстрем[5]
Масса	151,964 ± 0,001 массаның атом берәмеге[6]
Европий Викимилектә

Символы

Европий элементының символы - Eu (Европий тип уҡыла).

Тарихы

Һуңғараҡ европий тип танылған спектраль һыҙаттарҙы беренсе булып Крукс (1886) һәм Лекок де Буабодран күҙәткәндәр (1892). Демарсе 1896 йылда элементтың спектрын күрә, ә 1901 йылда элементты бүлеп алыуға өлгәшә, уға Европа хөрмәтенә европий тип исем бирә^[7].

Тәбиғәттә

Европий лантаноидтар составына инә, АҠШ, Ҡаҙағстан, Рәсәй, Австралия, Бразилия, Һиндостан, Скандинавия ерҙәрендә йыш осрай. Донъяла иң ҙур ятҡылыҡтары Кенияла^[8]. Байтаҡ запастары Тымыҡ океан утрауҙары янында тәрән һыуҙағы һирәк осрай торған минералдар ятҡылыҡтарында, Японияның Минамитори иҡтисади зонаһында урынлашҡан^[9].

Сығарып алыу

Металлик европийҙы Eu₂O₃ матдәһен углерод йәки лантан вакуумында тергеҙеп, шулай уҡ EuCl₃ расплавын электролизлап алалар.

Хаҡы

Европий лантаноидтарҙың иң ҡыйбаттарының береһе булып тора^[10]. 2014 йылда ЕВМ-1 европий металл хаҡы - 1 килограмына 800-2000 тиклем АҠШ доллары тәшкил иткән, ә европий оксидының таҙалығы 99,9 % булғанда — 1кг 500 доллар тирәһе.

Ғәҙәти шарттарҙа европий кристалл структураһы. а=4,581 Å

Һыу сифатына йоғонтоһо

Европий һыуҙа үҙен кальций һымаҡ тота. Европийҙың аҙ минераллашҡан тәбиғи һыуҙарҙа максималь күҙәтелә торған концентрациялары 1 мкг/л-дан кәмерәк ( диңгеҙ һыуҙарында — 1,1·10⁻⁶ мг/л) тәшкил итә. Бындай концентрацияларҙа һыу сифатына йоғонтоһо ҙур түгел. Һыуҙа рөхсәт ителгән иң сикке концентрацияһы (ПДК) бары тик Рәсәй нормалары менән генә көйләнә һәм эсергә яраҡлы һыу өсөн-0,3 мг/л тип билдәләнгән.

Һаулыҡ өсөн хәүефлеге

Европийҙа токсиндар аҙ. Европийҙың кеше организмына тәьҫире һөҙөмтәләре тураһында ниндәй ҙә булһа мәғлүмәттәр юҡ.