Шопенгауэр Артур

Артур Шопенгауэр (нем. Arthur Schopenhauer, 22 февраль 1788 йыл — 21 сентябрь 1860 йыл) — немец философы.

Шопенгауэр Артур
нем. Arthur Schopenhauer
Зат	ир-ат[1][2]
Гражданлыҡ	Пруссия
Тыуған көнө	22 февраль 1788({{padleft:1788|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:22|2|0}})[1][3][4][…]
Тыуған урыны	Гданьск, Речь Посполитая[2]
Вафат булған көнө	21 сентябрь 1860({{padleft:1860|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:21|2|0}})[2][1][3][…] (72 йәш)
Вафат булған урыны	Майндағы Франкфурт, Вольный город Франкфурт[d], Германский союз[d][2][5][6]
Үлем төрө	тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе	дыхательная недостаточность[d]
Ерләнгән урыны	кладбище Хауптфридхоф[d][6]
Атаһы	Генрих Флорис Шопенгауэр[d]
Әсәһе	Иоганна Шопенгауэр[d]
Бер туғандары	Адель Шопенгауэр[d]
Яҙма әҫәрҙәр теле	Немец теле
Һөнәр төрө	университет уҡытыусыһы, фәлсәфәсе, яҙыусы, музыка белгесе, тәржемәсе
Эшмәкәрлек төрө	метафизика[d], этика, эстетика, психология һәм история философии[d]
Эш урыны	Берлинский университет[d] HU Berlin
Уҡыу йорто	Гёттинген университеты HU Berlin Эрнестинум[d]
Ғилми дәрәжә	фәлсәфә докторы[d]
Музыка ҡоралы	Флейта
Сәнғәт йүнәлеше	иррационализм[d]
Йоғонто яһаусы	Платон, Джон Локк, Спиноза Бенедикт, Дэвид Юм[d], Иммануил Кант һәм Йоһанн Вольфганг фон Гёте
Эра	философия XIX века[d]
Тасуирлау биттәре	digiporta.net/index.php?… digiporta.net/index.php?…
Вики-проект	Проект:Философия[d] һәм Проект:Математика[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы	авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d] һәм авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]
Досье в	Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d][7]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы	Arthur Schopenhauer
Шопенгауэр Артур Викимилектә

Иррационализмдың иң билдәле фекерләүселәренең береһе, мизантроп. Немец романтизмына тартыла, мистика менән мауыға, Иммануил Канттың төп эштәрен бик юғары баһалай, уларҙы «ике мең йыл буйы философия белгән иң мөһим күренеш», тип баһалай^[8], буддизмдың (уның кабинетында канттың бюсы һәм Будданың бронза статуэткаһы тора), Упанишадтың, шулай уҡ Эпиктет, Цицерон һәм башҡаларҙың фәлсәфәүи идеяларын баһалай. Замандаштары Гегель менән Фихтены тәнҡитләй. Софизмға ҡапма-ҡаршы ғәмәлдәге донъяны Лейбництың уйҙырмаһы — «мөмкин булғандан иң алама донъя», тип атай һәм бының өсөн «пессимизим философы» ҡушаматын ала^[9].

Төп фәлсәфә хеҙмәтенә — «Мир как воля и представление» (нем. Die Welt als Wille und Vorstellung, 1818) вафат булғанға тиклем комментарийҙар бирә һәм популярлаштырыу менән шөғөлләнә.

Шопенгауэрдың ихтыярға яһаған метафизик анализы, уның кешенең дәртенә (нәҡ ул беренсе тапҡыр был терминды ҡуллана) һәм теләгенә ҡарашы, яҙмаһының афористик стилдә булыуы бик күп билдәле аҡыл эйәләренә, шул иҫәптән Фридрих Ницше^[10], Рихард Вагнер, Людвиг Витгенштейн, Эрвин Шредингер, Альберт Эйнштейн^[11], Зигмунд Фрейд, Отто Ранка , Карл Юнг, Лев Толстой һәм Хорхе ЛуисБорхесоғо йоғонто яһай

Биографияһы

Философтың атаһы, Генрих Флорис Шопенгауэр, белемле, Европа мәҙәниәтен баһалаусы кеше була. Сауҙа эше буйынса Англия һәм францияға йыш йөрөй. Ул яратҡан яҙыусыһы — Вольтер. Артурҙың әсәһе, Иоганна, иренән 20 йәшкә йәшерәк була. Яҙыусы һәм әҙәби салон хужабикәһе.