Свердлов Яков Михайлович
From Wikipedia, the free encyclopedia
Яков Михайлович[прим. 1] Свердлов; партия псевдонимдары: Андрей[7], Андрей Уральский[8], иптәш Андрей[9], Макс[9], Махровый[10], Михаил Пермяков[9], Михалыч[11], Смирнов[9] һәм башҡалар [прим. 2]; 3 июнь 1885 йыл [9][12], йәки 4 июнь 1885 йыл — 16 март 1919 йыл) — Рәсәй революционеры һәм совет дәүләт һәм сәйәси эшмәкәре[9].
Профессиональ революционер-большевик, дөйөм алғанда, 12 йылдан ашыу һөргөндәрҙә һәм төрмәләргә үткәрә[13]. РСДРП(б) һәм РКП(б) Үҙәк комитеттары ағзаһы «Правда» гәзите редакцияһы ағзаһы[13]. 1905—1907 йылдарҙа РСДРП(б)-ның Екатеринбург һәм Урал революцион комитеттары етәкселегенә инә[13]. Октябрь революцияһының етәкселәренең береһе була[13].
1917 йылдың ноябрендә — 1919 йылдың мартында — ВЦИК-тың рәйесе (РСФСР-ҙың формаль башлығы)[13]. 1918 йылдың август-сентябрендә, Ленинды үлтерергә маташыуҙан һуң, РСФСР-ҙың Халыҡ Комиссарҙары Советы рәйесе вазифаһын башҡарыусы була[9]. РСФСР-ҙың 1918 йылғы Конституцияһын әҙерләү менән шөғөлләнгән комиссияның рәйесе[13]. РКП(б) Үҙәк Комитеты Секретариатының беренсе һәм берҙән-бер рәйесе.
ВЦИК рәйесе һәм РКП(б) Үҙәк Комитетының Ойоштороу бюроһы ағзаһы булараҡ[14], Ойоштороу йыйылышын тарҡатыу, казаклыҡтан сығарыу[15], Ҡыҙыл террорҙы ойоштороусыларҙың береһе була[9]}. Һуңғы Рәсәй императоры Николай II һәм уның ғаиләһен атып үлтереүҙе хуплай[9]; ҡайһы бер хәҙерге тарихсылар фекеренсә, (В. И. Ленин менән бер рәттән) атып үлтереүгә санкция биргән совет етәкселәренең береһе.
Испан киҙеүе эпидемияһы ваҡытында вафат була.