Адам Яўхімавіч Храптовіч

Адам Яўхімавіч Храптовіч (1768, Шчорсы, цяпер Наваградзкі раён, Гарадзенская вобласьць, Беларусь — 13 сьнежня [ст. ст. 25 сьнежня] 1844, Вішнёўка, цяпер Смаргонскі раён, Гарадзенская вобласьць, Беларусь) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага і Расейскай імпэрыі.

Адам Храптовіч
па-польску: Adam Chreptowicz
1844 год (партрэт працы Юзэфа Азямблоўскага)
Старшыня Віленскага дабрачыннага таварыства
1834 — 1836
Старшыня Віленскай часовай губэрнскай выканаўчай камісіі
1813 — 1813
Сябар кіраўніцтва Віленскага дэпартамэнту
1812 — 1812
Візытатар школ Віленскай навучальнай акругі
1803 — 1811
Пасол на Чатырохгадовы Сойм Рэчы Паспалітай
1790 — 1792
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	25 сакавіка 1768 Шчорсы, Наваградзкі павет, Вялікае Княства Літоўскае
Памёр	13 сьнежня 1844 Вішнёўка, Ашмянскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
Адукацыя	Галоўная школа Вялікага Княства Літоўскага
Сужэнец	Марыя Любамірская[d][1]
Бацька	Яўхім Храптовіч
Маці	Канстанцыя з Пшаздзецкіх[d]
Род	Храптовічы

Пасол на Чатырохгадовы Сойм Рэчы Паспалітай ад Наваградзкага павету Вялікага Княства Літоўскага (1790—1792). Візытатар школ Віленскай навучальнай акругі ў Расейскай імпэрыі (1803—1811). Старшыня Віленскага дабрачыннага таварыства (1834—1836). Быў дабрачынцам сялянскай асьветы.

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сям’і cакратара вялікага літоўскага Яўхіма Храптовіча, які пазьней стаў канцлерам^[2]. Навучаўся ў Галоўнай школе Вялікага Княства Літоўскага ў Вільні. Пазьней падарожнічаў па нямецкіх землях Сьвятой Рымскай імпэрыі, Даніі і Ангельшчыне^[3]. Атрымаў чын ротмістра кавалерыі Войска Вялікага Княства Літоўскага^[2].

У 1790—1792 гадох быў паслом на Чатырохгадовы Сойм Рэчы Паспалітай ад Наваградзкага павету^[4]. У 1794 годзе браў удзел у паўстаньні Касьцюшкі^[3]. Быў ад’ютантам генэрала Станіслава Макраноўскага, які загадваў войскам ВКЛ са жніўня па кастрычнік. Ад 1803 году працаваў візытатарам школ Віленскай навучальнай акругі ў Расейскай імпэрыі^[2]. Скасаваў цялеснае пакараньне для прыгонных сялянаў у сваіх уладаньнях і зьменшыў чынш зь іх^[3].

У 1812 годзе францускі імпэратар Напалеон I Банапарт прызначыў яго сябрам кіраўніцтва Віленскага дэпартамэнту^[3]. У 1813 годзе быў старшынёй Віленскай часовай губэрнскай выканаўчай камісіі і Віленскага цэнтральнага камітэту ваенных павіннасьцяў^[2]. У 1822 годзе пачатковая школа узаемнага навучаньня, заснаваная ім у Шчорсах, налічвала 350 вучняў зь сем’яў прыгонных сялянаў, якіх навучалі рамяству. У 1834—1836 гадох займаў пасаду старшыні Віленскага дабрачыннага таварыства. Таксама быў намесьнікам старшыні Віленскага друкаванага таварыства^[3].

Папоўніў да 20 000 тамоў^[5] бібліятэку Храптовічаў старадрукамі і віленскімі выданьнямі пачатку ХІХ стагодзьдзя^[3], працамі старажытных творцаў і рукапісамі, творамі італьянскай і францускай клясычнай літаратуры, а таксама працамі па гісторыі Беларусі, Летувы і Польшчы^[5]. Перавёз бібліятэку Храптовічаў з Варшавы (Царства Польскае) ў Шчорсы (Наваградзкі павет), куды запрашаў прафэсараў Віленскага ўнівэрсытэту. У 1838 годзе паводле рукапісаў зь бібліятэкі выдалі ўспаміны Самуіла Маскевіча. Быў аўтарам артыкулаў у газэце «Навуковыя апісаньні і абмеркаваньні». У мястэчку Нягневічы Наваградзкага павету, якое набыў у 1809 годзе, стварыў парафіяльную школу. Заснаваў ашчадныя касы для сваіх прыгонных сялянаў і скараціў колькасьць шынкоў у сваіх уладаньнях. Сярод іншага, увёў шматпольны севазварот^[2].