Апошняя дыктатура Эўропы

Апо́шняя дыктату́ра Эўро́пы — тэрмін, якім заходні сьвет часам характарызуе палітычны лад у Рэспубліцы Беларусь. Упершыню ўжыты дзяржсакратаркай ЗША Кандалізай Райс увесну 2005 року^[1][2], хоць датычна кіраўніка дзяржавы ўжывацца пачаў яшчэ раней, у сувязі з правядзеньнем рэфэрэндуму 1996 року, які значна пашырыў паўнамоцтвы прэзыдэнта Беларусі^[3].

«Апошні дыктатар Эўропы» — графіці ў Варшаве, лістапад 2002

Мінуўшчына

У 2011 року зьявілася кніга Эндру Ўілсана «Беларусь: Апошняя дыктатура Эўропы» (па-ангельску: Belarus: The Last European Dictatorship)^[4], у якой апавядаецца пра беларускую палітыку і эканоміку ад 1991 да падзеяў прэзыдэнцкіх выбараў 2010 року^[5]. Аўтар прызнаў, што назву кнігі пазычыў акурат у Кандалізы Райс, дзяржаўнае сакратаркі ЗША за часам прэзыдэнцтва Джорджа Буша-малодшага^[6].

У 2012 року быў прадстаўлены фільм ангельцаў Мэт’ю Чарлза і Джуана Пасарэльлі «Europe’s Last Dictator» (бел. Апошні дыктатар Эўропы), зьняты ў Беларусі пасьля выбараў 2010 року. Мэтаю стварэньня фільму адзін зь ягоных аўтараў назваў памкненьне палепшыць сытуацыю ў Беларусі, распавесьці пра яе жыхарам Вялікабрытаніі, якія пра Беларусь маюць цьмянае ўяўленьне. На думку Мэт’ю Чарлза, Беларусь — прыгожая краіна з прыязнымі і гасьціннымі людзьмі, аднак з-за дзеяньняў ураду яны «ня могуць жыць так, як хочуць»^[7].

Меркаваньне Лукашэнкі

Аляксандар Лукашэнка ў 2003 року заявіў, што ягонае становішча і дзяржава ніколі не дазволяць зрабіцца дыктатарам. Пры гэтым адзначыў, што яму ўласьцівы «аўтарытарны стыль кіраваньня»^[8].

У сакавіку 2012 року Лукашэнка, адказваючы на крытыку міністра замежных справаў Нямеччыны Гіды Вэстэрвэле, які назваў Лукашэнку «апошнім дыктатарам Эўропы», адпавёў, што «лепей быць дыктатарам, чым блакітным»^[9][10].

Пасьля гэтага ў кастрычніку 2012 у інтэрвію брытанскім СМІ распавёў, што ня лічыць сябе дыктатарам, бо гэта супярэчыць ягонай дэмакратычнай сутнасьці, якая цэніць свабоду чалавека болей за ўсё^[11].

Варыяцыі тэрміну

Першапачатковы варыянт, ужыты Кандалізай Райс, гучаў як «The Last Dictatorship in Europe» (даслоўна — «апошняя дыктатура ў Эўропе»). Кніга Эндру Ўілсана — «The Last European Dictatorship» — «апошняя эўрапейская дыктатура». Публікацыя Андрэя Дынько 2012 року ў The New York Times(be) завецца «Europe’s Last Dictatorship» («апошняя дыктатура Эўропы»)^[12].

Глядзіце таксама

• Рэжым Лукашэнкі