Атляс Мэркатара

«Атляс, або Касмаграфічныя развагі пра тканку сьвету і вытканы выгляд» — сусьветны атляс Герарда Мэркатара, які ў 1595 годзе ў нямецкім Дуйсбургу (Сьвятая Рымская імпэрыя) выдаў ягоны сын Румальд Мэркатар.

«Атляс, або Касмаграфічныя развагі пра тканку сьвету і вытканы выгляд»
лац. Atlas sive Cosmographicae Meditationes de Fabrica Mundi et Fabricati Figura
Тытульны аркуш
Жанр:	атляс
Аўтар:	Герард Мэркатар
Мова арыгіналу:	лаціна
Год напісаньня:	1594 (431 год таму)
Публікацыя:	1595 (430 гадоў таму)
Асобнае выданьне:	1595 (430 гадоў таму)
Выдавецтва:	Румальд Мэркатар
Колькасьць старонак:	284
Носьбіт:	кніга

Быў першым у сьвеце атлясам. У першай частцы зьмяшчаў «Кнігу пра стварэньне і тканку сьвету», якая складалася зь 19 разьдзелаў пра паходжаньне жывёлаў і расьлінаў ад менш да больш разьвітых. Другая частка «Новая геаграфія ўсяго сьвету» налічвала 102 мапы эўрапейскіх краінаў 1585, 1589 і 1595 гадоў, а таксама 29 мапаў 1594 году Герарда Мэркатара і мапу сьвету 1587 году Румальда Мэркатара. Пад літарамі ад А да Д зьмясьцілі 4 дадатковыя мапы мацерыкоў, гравёрамі якіх былі Герард Мэркатар-малодшы і Міхаэль Мэркатар, якія былі сынамі Арнольда Мэркатара. Тыя 4 гравюры былі копіямі навігацыйнай мапы сьвету, якую Герард Мэркатар выдаў у 1569 годзе.

Мапа Вялікага Княства Літоўскага

«Атляс» Мэркатара зьмяшчаў першую геаграфічную выяву Вялікага Княства Літоўскага. Нават пасьля катастрафічнай Люблінскай уніі 1569 году асобная мапа Літвы на 102-й старонцы паказвала краіну ў якасьці самастойнай ад Польскага каралеўства дзяржавы. У ліпені 2014 году копію «Атляса» Мэркатара прадставілі ў менскай арт-прасторы «Цэх» на выставе «Візуальныя вобразы гістарычнай памяці, альбо Вялікае Княства Літоўскае на старажытных геаграфічных мапах». Адным з арганізатараў выставы быў кнігавыдавец Эдуард Куфцерын («Эканомпрэс»), а навуковым рэдактарам выступіў Алег Дзярновіч^[1].

Будова

Кожнай мапе «Атлясу» папярэднічалі тэкставыя агляды, а пасьля кожнага разьдзелу мапаў прыводзіўся паказальнік тапонімаў. Мапы Брытанскіх астравоў, Паўночнай і Ўсходняй Эўропы ўлучалі 29 мапаў Герарда Мэркатара 1594 году, у тым ліку мапу Паўночнага канцавосься, 16 мапаў краінаў Брытанскіх астравоў, мапу Скандынавіі, 4 мапы Даніі і 6 мапаў краінаў Усходняй Эўропы, у тым ліку Вялікага Княства Літоўскага.

Геаграфічныя мапы Галіі налічвалі 12 мапаў Францыі, Лятарынгіі і Бургундыі, а таксама 4 мапы Швайцарыі. Мапы Ніжняй Бэльгіі зьмяшчалі аглядную і 8 краёвых мапаў Нідэрляндаў. Геаграфічныя мапы Нямеччыны ўлучалі 26 мапаў Сьвятой Рымскай імпэрыі, а таксама мапы Польшчы і Вугоршчыны. Мапы Італіі, Славоніі і Грэцыі налічвалі 16 мапаў Італіі, 2 — Балканаў і 4 — Грэцыі.