Вяльля (верш)

Вяльля́ — верш Адама Міцкевіча з паэмы Конрад Валенрод. Песьня да Вяльлі — адзін з самых вядомых фрагмэнтаў Конрада Валенрода — вядомага паэтычнага твору Міцкевіча 1828 году, у якім паэт закрануў трагедыю выбару абавязку перад Радзімай за кошт адмовы, у тым ліку, ад каханьня, што канфліктуе з абавязкам служэньня Радзіме. Лірычную песьню да Вяльлі выконвае вайдэлёт Гальбан, малюючы ідылічную карціну Літвы, праз якую цякуць рэкі Вяльля й Нёман. Вобраз злучальных рэк становіцца паэтычнай фігурай пары закаханых Альдоны й Конрада, якія не змогуць пазнаць шчасьця з-за выбару Конрада.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Вяльля (неадназначнасьць).

Вяльля
Wilija
Вяльля на карціне Станіслава Яроцкага
Жанр:	верш
Аўтар:	Адам Міцкевіч
Мова арыгіналу:	польская
Год напісаньня:	1828
Публікацыя:	1828
Выдавецтва:	Караль Край(pl)
Пераклад на беларускую:	Пераклад Адама Гурыновіча
Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору

Такія музыкі, як Марыя Шыманоўская^[1] (1789—1831), Караль Ліпінскі (1790—1861), Карл Лёве (1796—1869) і Станіслаў Манюшка (1819—1872), спрабавалі пакласьці музыку на гэты фрагмэнт твору Міцкевіча^[2]. Вядомай стала музыка Станіслава Манюшкі на верш Вяльля^[3], што выйшла ў 1859 годзе..

Верш

Вілія[a], нашых струменяў радзіца[b], Мае злацістае дно й нябесныя ліца[c]; Пекна ліцьвінка, што ёй чарпае вады, Мае чыстае cэрца й салодкія ягады. Вілія ў мілай ковенскай даліне Сярод цюльпанаў і нарцызаў плыне; У ног ліцьвінкі цьвет нашых маладзёнаў, Ад ружаў прыгажэйшы й ад цюльпанаў. Вілія пагарджае даліны кветкамі, Бо шукае Немна[d], свайго нарачонага; Нудна ліцьвінцы паміж ліцьвінамі, Бо закахалася ў чужога маладзёна. Нёман гвалтоўна схопіць за плечы, На скалы нясе й на дзікія прасторы, Туліць каханку да халоднага лона, І разам гінуць яны ў глыбінях мора. І цябе таксама прыхадню аддалі З бацькоўскіх далінаў, о ліцьвінка бедная! І ты патонеш у забыцьці хвалі, Але смутнейшая, але самотная. Сэрца й паток засьцерагаюць дарэмна, Дзяўчына кахае, а Вілія бяжыць; Вілія зьнікае ў хвалях каханага Немна, Дзяўчына ўсё плача ў пустэльнічай вежы. Wilija, naszych strumieni rodzica, Dno ma złociste i niebieskie lica, Piękna Litwinka, co jej czerpa wody, Czystsze ma serce, śliczniejsze jagody. Wilija w miłej Kowieńskiej dolinie Śród tulipanów i narcysów płynie; U nóg Litwinki kwiat naszych młodzianów Od róż kraśniejszy i od tulipanów. Wilija gardzi doliny kwiatami, Bo szuka Niemna, swego oblubieńca; Litwince nudno między Litwinami, Bo ukochała cudzego młodzieńca. Niemen w gwałtowne pochwyci ramiona, Niesie na skały i dzikie przestworza, Tuli kochankę do zimnego łona, I giną razem w głębokościach morza. I ciebie równie przychodzień oddali Z ojczystych dolin, o Litwinko biedna! I ty utoniesz w zapomnienia fali, Ale smutniejsza, ale sama jedna. Serce i potok ostrzegać daremnie, Dziewica kocha i Wilija bieży; Wilija znikła w ukochanym Niemnie, Dziewica płacze w pustelniczej wieży.

Пераклады

На беларускую мову верш пераклаў Адам Гурыновіч. Верш пад назвай Vilija пераклаў на летувіску мову вядомы летувіскі нацыянальны дзеяч, паэт і аўтар нацыянальнага гімну Вінцас Кудзірка^[4] і Майроніс^[5].

Заўвагі

1. Вілія - спалянізаваная назва ракі Вяльля, выкарыстанная ў творы Адама Міцкевіча.
2. Радзіца - маці.
3. Ліца - твары, у арыгінальным тэксьце выкарыстана слова lica.
4. Немэн - польская назва ракі Нёман.